قلعه دژ اصفهان

اصفهان شهری اسرارآمیز با تاریخچه ای غنی و همچنان در بین مردم کمتر شناخته شده است. این قلعه طبق منابع تاریخی، حدود ۱۵۰۰ سال قدمت دارد و روزگاری گنج‌ خانه، سلاح‌ خانه و شاید رصدخانه نیز بوده است. قلعه شاه دژ در گذشته با نام دزگوه نیز شهرت داشت. این قلعه بیشتر به دلیل فعالیت اسماعیلیان شیعی مذهب در قرون پنجم و ششم هجری در این مکان اهمیت یافته است. اسماعیلیان شیعه مذهب به رهبری حسن صباح در سراسر ایران قلعه‌های مستحکم و دست نیافتنی ساختند و هرگز با حکومت وقت خود سر سازگاری نیافتند. شما می توانید بلیط هواپیما مشهد اصفهان را از سایت آس چارتر تهیه نمایید.

معرفی قلعه دژ اصفهان

یکی از آشکارترین شناسه هاي طبيعي اصفهان ارتفاعاتي است در جنوب شهر به نام ((کوه صفه)). براي مردم شهر اصفهان اين ارتفاعات مفاهيم مختلفي دارد، غالب مردم ستيغ هاي دو قلوي آنرا قبله ي اصفهان می دانند و راه خانه ی خدا را از ميانه ي آن دو ستيغ مي جويند. بر فراز اين ارتفاعات مشرف به شهر قلعه ي عظيمي به نام (شاه دژ) قرار دارد با سنگهاي تيشه خورده كه يادگار آثاري است كه به احتمال زياد جاي پاي تاريخ بيش از ۱۵۰۰ ساله است. آخرين دوره ي آبادي اين آثار به بيش از ۹۰۰ سال پيش در دوره ي سلجوقيان بر مي گردد كه اصفهان پايتخت كشور بوده است. قلعه شاه ‌دژ حدود ۱۵ هکتار وسعت دارد و سابقه آن را مطابق منابع تاریخی به قرن پنجم یعنی زمان حاکمیت سلجوقیان می‌ رسانند. این قلعه شامل ارگ مرکزی، سربازخانه‌ها، تاسیسات جانبی مانند حمام، کارگاه آهنگری و چرم‌ سازی، انبار و آشپزخانه و محل پخت و پز است. بناهای دیگری مثل آب‌انبارها، آبگیر و بند، انبارهای منفرد، برج‌های دیده‌ بانی و دیوار بزرگ دفاعی نیز درمحدوده قلعه ساخته شده است.

تاریخچه قلعه شاه دژ اصفهان

قلعه شاه‌ دژ طبق منابع مکتوب توسط ملکشاه ساخته شده و طبق کاوش‌های باستان‌شناسی یک قلعه ساسانی است. طبق نظریه ای که کاوشگران در اختیار ما قرار داده اند این قلعه ساختاری لایه مانند دارد و طراحی این قلعه کاملا باستانی می باشد. چندین لایه فشرده از ارگ مرکزی آن محافظت می ‌کنند که دیوار بزرگ دفاعی، برج‌های دیده‌بانی و دو لایه برج و بارو، بیرونی‌ترین لایه تا درونی ‌ترین لایه آن هستند.

جالب است بدانید که در همان نزدیکی، قلعه دیگری وجود داشت که تختی را در جوار این قلعه برای نظارت شاه بر عملیات جنگی سلطان محمد گذاشتند و به همین خاطر اسم آن قلعه «تخت رستم» نامیده شد. ابتدا با اسماعیلیان وارد صلح شدند و پیشنهاد کردند که به قلاع دیگر خود رجوع کنند و از شاه دژ ترک مکان کنند. برخی از آنها پذیرفتند و نقل مکان  کردند ولی فرمانده قلعه به نام «ابن عطاش» راضی به ترک  قلعه نشد؛ پس جنگ سختی در گرفت. یکی از افراد اسماعیلی از قلعه جدا شد و با سلطان محمد همکاری کرد و راهی را برای ورود به قلعه به شاه پیشنهاد داد، به شرط آنکه  او و خانواده اش در امان باشند. آنها از دهنه ای وارد قلعه شدند، تعدادی کشته شدند و خانواده ابن عطاش از کوه به پایین انداخته شدند ولی خود ابن عطاش به طرز فجیعی کشته شد. ابتدا وی را بر شتر سوار و در شهر گرداندند و چون مردم با اسماعیلیان میانه خوبی نداشتند به طرفش سنگ پرتاب کردند، سپس پوست وی را کنده و در آن کاه ریختند و بدنش  را تکه تکه کردند.

متاسفانه این قلعه با عظمت بر اثر جنگ ویران و دهنه های قلعه فرو ریخت و فقط لاشه آن امروزه به این صورتی است که می بینید، مگر آنکه به مرمت آن بپردازیم. این قلعه یکی از آثار ملی ثبت شده ایران در اصفهان است که قدمت آن مربوط به ساسانی می باشد و در تاریخ ۱۳۸۴ به شماره ثبت ۱۴۲۸۰ در مجموعه آثار تاریخی ایران ثبت شده است. آس چارتر این امکان را به شما می دهد تا با کمتر از سه دقیقه بلیط هواپیما تهران اصفهان را از سایت به صورت آنلاین رزرو نمایید.

معماری قلعه دژ اصفهان

قلعه شاه ‌دژ که در کوه صفه قرار گرفته است، معماری شبیه به معماری‌های قلاع ساسانی دارد و یکی از تاریخی ‌ترین جاهای دیدنی اصفهان محسوب می ‌شود. در این قلعه حفره‌هایی سنگی وجود دارد که یادآور استودان‌های (استخوان‌‌دان‌های) زرتشتی است که در بسیاری از نواحی باستانی ایران دیده می‌شود. فضاهای موجود در قلعه شاه‌ دژ، دارای تزییناتی مانند گچ ‌بری و نقاشی‌های دیواری است. قلعه شاه ‌دژ تا دوران معاصر ناشناخته بود. حدود نیم قرن پیش دو پژوهشگر در اصفهان با نام‌های میناسیان و مهریار با فاصله کمی از یکدیگر به این نتیجه دست یافتند که قلعه‌ای که بر فراز کوه صفه قرار گرفته و مردم آن را با نام «قلعه دیو» می ‌شناسند، همان قلعه شاه‌دژ است. قلعه شاه‌ دژ بنایی سنگی است که سفت‌کاری آن با سنگ لاشه و ملاط خاک و گچ نماسازی شده و با سنگ‌های تراش خورده ساخته شده است. یافته‌های حاصل از این قلعه شامل قطعات لعاب‌دار سبز فیروزه‌ای، بادمجانی و لعاب پاشیده و سفال بدون لعاب عموما ظروف بزرگ مثل خمره و لاوک و ظروف کاربردی را شامل می‌ شود. قلعه شاه‌دژ حدود ۱۵ هکتار وسعت دارد و شامل ارگ مرکزی، سربازخانه‌ها، تاسیسات جانبی مانند حمام، کارگاه آهنگری و چرم‌سازی، انبار و آشپزخانه و محل پخت و پز است. بناهای دیگری مثل آب‌انبارها، آبگیر و بند، انبارهای منفرد، برج‌های دیده‌بانی و دیوار بزرگ دفاعی نیز در محدوده قلعه ساخته شده است. در این قلعه حفره‌هایی سنگی وجود دارد که یادآور استودان‌های (استخوان‌‌دان‌های) زرتشتی است که در بسیاری از نواحی باستانی ایران دیده می‌ شود.

ارگ مرکزی

این بخش بر فراز قسمت شرقی ستیغ شمالي جاي گرفته و روبه سوي اصفهان دارد. بر روي صفه اي مسطح بنا شده که از غرب تا شرق به ارتفاع ۷۰۵۰ فوت بالاتر از سطح درياست و محوطه اي به درازاي حدود ۱۵۰ متر و در نقاط مختلف به پهناي ۱۵ تا ۲۰ متر را دربر مي گيردکه مورد بازسازي قرار گرفته است. آس چارتر بهترین مرجع ارائه دهنده بلیط لحظه آخری در مشهد می باشد.

مسیر دسترسی

برای رسیدن به قلعه باید از راهی اقدام کنید که به صورت مارپیچ در جبهه شرقی کوه ایجاد کرده اند و تا محل چشمه گل زرد ادامه دارد. از این چشمه با دور زدن کوه و صعود از جبهه غربی می توان به شاه دژ رسید.  یکی از بهترین راه ها برای رسیدن به قلعه کوه صفه از طریق چشمه خاچیک و حرکت به سمت گردنه باد است. سپس از گردنه باد باید به سمت راست رفت.

این مطلب صرفا جنبه تبلیغاتی(رپورتاژ) داشته و مجله اینترنتی فارسیها مسئولیتی را در رابطه با آن نمی‌پذیرد.