قیامت، روزی که بنابر آموزههای اسلام تمام انسانها به خواست الهی برای محاسبه اعمالی که در دنیا انجام دادهاند در پیشگاه الهی جمع میشوند. پیش از این روز وقایعی شگفت در زمین و آسمان روی میدهد که به اشراط الساعه معروف است. قرآن و روایات تاکید دارند که زمان قیامت، بر کسی جز خدا معلوم نیست.
چهارمین دورۀ وجودی انسان، دوران آخرت است که با واقعۀ قیامت آغاز میشود؛ حادثهای که هیچ دروغ و خلافی در آن نیست و پایان دوران دنیا با آغاز آن همزمان است.
مهمترین نامها و اوصاف قیامت در قرآن
یوم الساعة، یوم القیامة، الیوم الاخر، یوم الحساب، یوم الدین، یوم الجمع، یوم الفصل، یوم الخروج، یوم الموعود، یوم الخلود، یوم عظیم، یوم الحسرة، یوم التغابن، یوم التناد، یوم التلاق، یوم ثقیل، یوم الازفة، یوم عسیر، یوم الیم، یوم الوعید، یوم الحق، یوم مشهود، یوم الوقت المعلوم، یوما عبوسا قمطریرا، یوم البعث (یوم یبعثون)
قیامت در قرآن
قرآن کریم دوران قیامت را شامل دو مرحله میداند:
مرحلۀ نخست پایان دوران زندگی دنیا است؛ در این مرحله، حیات از کرۀ زمین برچیده میشود و با شروع این حادثه، مدرسه و کلاس درس کنونی به پایان میرسد، شیپور خواب را مینوازند و همگان مدهوش میشوند. انسانهای نسل آخر همه به خواب مرگ فرو میروند و همه چیز تعطیل میشود.
مرحله دوم حیات دوبارهٔ همگانی و برپا شدن صحنهٔ حسابرسی و دادگاه عدل الهی است؛ در این مرحله همگان از خواب مرگ برمیخیزند و صحنهٔ رستاخیز را مینگرند. پروندۀ اعمال افراد به آنها ارائه میشود و خداوند در میان بندگان داوری میکند و سرانجام سرنوشت همیشگی انسانها رقم میخورد.
حوادث قیامت
آنچه از قرآن کریم و روایات اسلامی در این زمینه برمیآید، این است که این حادثه به زمین و اطراف آن ـ در حدود منظومۀ شمسی ـ مربوط میشود، نه کل کائنات. البته بنا به تصور گذشتگان، که بر مبنای هیئت بطلمیوس، زمین را مرکز عالم میدانستند، چون مرکز عالم دستخوش دگرگونیهای بزرگ میشود، بنابراین، همهٔ عالم نیز باید دگرگون شود. ولی در حال حاضر، که میدانیم مسأله مرکزیت زمین درست نیست، بلکه زمین در برابر کائنات چون دانۀ کنجدی بر روی اقیانوس است، دلیلی ندارد که تصور کنیم که خدای رحمان، به خاطر قیامتِ زمینیان، میلیاردها منظومه را در هم بریزد.
مکان برپایی قیامت
برخی آیات قرآن به روشنی از خروج انسانها از دل زمین سخن میگویند و نشانۀ بقای زمین برای برپایی مرحلۀ دوم قیامت هستند، به گونهای که در قیامت، دادگاه عدل الهی بر روی زمین برپا خواهد شد. البته بهشت و جهنم مکانی خارج از زمین است و بهشتیان و جهنمیان، پس از حسابرسی اعمال و تعیین وضعیت، به جایگاه همیشگی خود برده میشوند.
برخی از ویژگی های روز قیامت
۱-قیامت روز حیات عمومی بعد از مرگ است.
«کسانی که علم و ایمان به آنان داده شده در قیامت به مجرمان می گویند: شما به اذن خدا تا روز بعث (در عالم برزخ) درنگ کردید، و هم اکنون روز بعث (برانگیخته شدن مردگان) است، ولی شما نمی دانستید» انتخاب این تعبیر (بعث) برای قیامت به خاطر آغاز حرکت است که خداوند مردگان را از قبر بر می انگیزد، سپس آنها را به سوی محاکم قیامت برای حساب می فرستد.
۲-قیامت روزی بسیار طولانی است.
«فرشتگان و روح به سوی او عروج می کنند در آن روز که مقدارش پنجاه هزار سال است» در این که اعدادی که درباره قیامت است برای تعداد و شماره است یا برای تکثیر دو احتمال است، به هر حال پیامی که از این آیات به گوش می رسد این است که همه باید خود را برای چنان روز طولانی پر مخاطره ای آماده سازند.
۳-از ویژگی های قیامت این است که پرده ها و حجابها کنار می روند و اسرار نهان آشکار می شود.
قرآن در این زمینه می فرماید: «آن روز روزی است که پرده ها و حجابها کنار می رود و همه انسانها با تمام اسرار درون و برونشان ظاهر می شوند» و می فرماید: «آن روز روزی است که اسرار نهان آشکار می شود».
۴-هرکس مسئول اعمال خویش است.
دیگر ویژگی قیامت این است که هر کس در آن روز در دادگاه بزرگ الهی مسئول کارهای خویش است و خودش جریمه جرائمش را می پردازد قرآن کریم می فرماید: «و از روزی بترسید که کسی مجازات دیگری را نمی پذیرد» و یا می فرماید: «(به یاد آورید) روزی را که هر کس (در فکر خویشتن است و تنها) به دفاع از خود می پردازد».
۵-بازشدن چشم بصیرت
ویژگی دیگر قیامت این است که چشم ها تیزبین می شوند و چشم بصیرت انسان باز می شود و حقایق را می بیند قرآن کریم می فرماید: «(به او خطاب می شود) : تو از این صحنه (و دادگاه بزرگ) غافل بودی و ما پرده را از چشم تو کنار زدیم، و امروز چشمت کاملا تیزبین است».
پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه به امام کاظم(ع)متوسل بشوم؟” را نیز مطالعه بفرمایید.
۶-سودمند نبودن مال و فرزندان در قیامت
دیگر ویژگی قیامت این است که سرمایه های مهم دنیا یعنی مال و ثروت، فرزندان و دوستان به حال انسان سودی نمی بخشند بلکه تنها حلاّل مشکلات محشر ایمان و عمل صالح و قلب سلیم است. قرآن کریم در این باره می فرماید: «در آن روز مال و فرزندان سودی نمی بخشد، مگر کسی که با قلب سلیم به پیشگاه خدا آید»و می فرماید: «روزی فرا رسد که نه در آن خرید و فروش است و نه دوستی»
۷-قیامت روز حیات عمومی بعد از مرگ است
«کسانی که علم و ایمان به آنان داده شده در قیامت به مجرمان می گویند: شما به اذن خدا تا روز بعث (در عالم برزخ) درنگ کردید، و هم اکنون روز بعث (برانگیخته شدن مردگان) است، ولی شما نمی دانستید» انتخاب این تعبیر (بعث) برای قیامت به خاطر آغاز حرکت است که خداوند مردگان را از قبر بر می انگیزد، سپس آنها را به سوی محاکم قیامت برای حساب می فرستد.