آیا نحوه روزه گرفتن در دیگر ادیان با اسلام متفاوت است؟

در تمام ادیان بر روزه‌داری به معنی ترک خوردن خوراک و نوشیدن مایعات برای دوره مشخص و ایام خاص تأکید شده است. روزه‌داری بخشی از اعمال مذهبی ادیان الهی محسوب می‌شود و تنها موضوع سفارش شده در دین اسلام نیست. تفاوت روزه در ادیان مختلف، از جهت تعداد روزها و نحوه گرفتن روزه‌هاست، هرچند در ادیان مختلف جزئیات و كیفیت روزه متفاوت است اما اصل حكم روزه وجود دارد. علاوه بر تأکید و رعایت روزه‌داری ایام خاص سال در ادیان الهی، در بسیاری از اقوام کهن پرهیز از خوردن و آشامیدن یکی از ابزار توبه و استغفار به درگاه خداوند و به عنوان فدیه و کفاره گناهان بوده است.

روزه در ادیان مختلف

روزه در آئین یهود

در آئین یهود روزه جزئی از مجموعه اعمالی است که یک یهودی برای ذلیل ساختن تن و رنجور ساختن آن انجام می دهد.

قوم یهود برای اظهار عجز و تواضع در حضور خدا، روزه می گرفتند تا بدین وسیله به گناهان خود اعتراف کنند و با توبه، رضای حضرت اقدس الهی را تحصیل نمایند.

در کتاب های عهد قدیم، از روزه داشتن انفرادی افرادی هم چون داود، عزرا، الیاس، دانیال و دیگران سخن گفته که بیان گر یک اعمال دینی، برای نیل به هدف مورد نظر درمیان یهودیان بوده است. در کتاب عهد قدیم آمده است که موسی پیش از دریافت الواح عهد از یهوه، چهل شبانه روز در کوه سینا روزه گرفت و از خوردن و آشامیدن پرهیز کرد. داوود در هنگام بیماری پسرش از بت شابع زن اوریا، روزه گرفت.

براساس یک طبقه بندی روزه های مرسوم در آیین یهود را می توان به سه طبقه اصلی تقسیم کرد:

۱٫ روزه های حکم شده در کتاب مقدس یا روزه های ایجاد شده به مناسبت یادآوری وقایع مطرح شده در کتاب مقدس. مانند روزه یوم کیپور، روزه نهم آو، روزه ۱۷ تموز و … .

۲٫ روزه های تعیین شده از سوی ربیه. مانند روزه اولین دوشنبه پس از عید فصح، روزه آخر هر ماه موسوم به یوم کیپور کوچک و … .

۳٫ روزه های شخصی که اشخاص در مناسبت های مختلف خصوصی به آن مبادرت می کنند. این روزه ها وقت مشخصی ندارد و در زمانی که رخدادی برای کسی پیش می آید روزه می گیرد. مانند روزه برای فوت والدین یا معلم، روزه عروس و داماد در روز ازدواجشان و … .

روزه یهودیان در بعضی روزها مثل کیپور، از غروب آفتاب تا شامگاه روز بعد است، ولی مدت روزه در روزهای دیگر از هنگام طلوع آفتاب تا شامگاه همان روز است. هم چنین اگر یکی از روزه ها به استثنای روزه یوم کیپور با روز شنبه مصادف شود، روزه به یکشنبه موکول می شود.

روزه در آیین زرتشت

در آیین زرتشت خوردن گوشت حیوانات در روزهای ۲، ۱۲، ۱۴، و ۲۱ هر ماه ممنوع است. در این روزها که متعلق به چهار امشاسپند؛ وهمن، ماه، گوش و رام است، زرتشتیان از خوردن گوشت پرهیز می کنند. این چهار نفر از حامیان چهارپایان هستند. حتی در این روزها که به نبر معروف هستند، از ذبح چهارپایان سودمند هم خودداری می کنند. یکی دیگر از روزهایی که زرتشتیان روزه می گیرند در جشن بهمنگان یا بهمنجه است که در روز بهمن از ماه بهمن برگزار می شود. برخی نیز این روزه را تا پایان بهمن ماه ادامه می دهند.

روزه در دین مسیحیت

کشیش گریگوریس نرسسیانس، مشاور مذهبی روابط عمومی خلیفه‌گری ارامنه با بیان اینکه روزه اولین فریضه است که از طرف خدا به انسان داده‌ شده است، اظهار داشت: در کتاب مقدس می‌بینیم که خدا دستور روزه را در باغ بهشت دادند و فرمودند از همه درختان می‌توانید استفاده کنید جز درخت دانستن نیک و بد. روزه اولین حکم است که در دین مسیحیت صادر شد.

او افزود: ما ۱۶۷ روز در طی سال روزه‌ داریم که روزه گرفتن در همه این ۱۶۷ روز واجب است. ما ۵ عید بزرگ داریم و قبل از هر عید، ۵ روز یا یک هفته روزه می‌گیریم. یکی از این روزه‌ها که قبل از عید پاک است، ۵۰ روز هست در طی ۷ هفته. روزه‌های هفتگی داریم که روزه کامل است. یعنی ۲۴ ساعت یک‌ بار روزه را باز می‌کنند. از ظهر تا ظهر روز بعد. تقریباً ۲۴ یا ۲۵ ساعت می‌شود و فقط غذای گیاهی باید مصرف شود؛ یعنی روزه فقط با مواد غذایی گیاهی باز می‌شود.

نرسسیانس ابراز داشت: همچنین روزه روزانه داریم؛ ۴ شنبه و جمعه هر هفته از صبح از طلوع تا غروب چیزی نمی‌خوریم. روز ۴ شنبه به یاد خیانت به عیسی و جمعه به یاد شکنجه‌های حضرت عیسی و در همه این روزه‌های هفتگی و ماهانه روزه‌ها به‌ طور کامل گرفته می‌شود.

وی ادامه داد: روزه‌های هفتگی و روزانه امساک از خوردن و آشامیدن به‌ طور کامل است. ما روزهای دیگری هم داریم. به‌ عنوان‌ مثال در همان ۵۰ روز قبل از عید پاک، صبح صبحانه خورده می‌شود و ساعت ۵ یا شش بعدازظهر هم شام و دوباره همان غذاهای گیاهی استفاده می‌شود.

مشاور مذهبی روابط عمومی خلیفه‌گری ارامنه بیان داشت: در کاتولیک خوردن ماهی در طول روزه ایرادی ندارد اما در ارتودکس گوشت مصرف نمی‌شود حتی در افطار. دستور از طرف عیسی (ع) است که وقتی کسی روزه می‌گیرد نباید روزه‌اش را عیان کند. پس نمی‌بینیم که چه کسی روزه هست یا نیست. کسانی که بیمار هستند و داروهای خاصی مصرف می‌کنند و یا زنانی که شیرده یا باردار هستند از روزه گرفتن منع می‌شوند. همچنین کودکان وقتی غسل‌ تعمید می‌گیرند، مکلف می‌شوند به روزه گرفتن، اما به این صورت نیست که روزه کامل را بگیرند.

        پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه به امام کاظم(ع)متوسل بشوم؟” را نیز مطالعه بفرمایید.      

روزه درهندوئیسم

هندوئیسم ۲۵۰۰ تا ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد، از تمدن دره ایندوس برخاسته است. هندوئیسم دین خدایان است که اساس آن اعتقاد بر یگانگی هر چیز است. این کلیت، برهمن نامیده می‌شود.

نحوه روزه بستگی به خود فرد دارد. ممکن است روزه، امتناع از خوردن و آشامیدن هر نوع غذا یا نوشیدنی برای مدت ۲۴ساعت باشد، اما بیشتر شامل نخوردن غذاهای جامد است و نوشیدن مقداری آب یا شیر مجاز است.

هدف از این روزه، افزایش تمرکز در مدیتیشن یا عبادت برای تطهیر درون است و گاهی به عنوان دادن یک قربانی در نظر گرفته می‌شود.

روزه در بودیسم

دین بودا برخاسته از آموزش‌های «سیدارتا گوتاما» است که ۵۳۵ سال پیش از میلاد به شکوفایی رسید و بودا نام گرفت. او سیاق میانه‌روی را جایگزین ریاضت‌های شدید جسمی یا دنیاپرستی و خوش‌گذرانی زیاد کرد. سال‌ها پس از مرگ بودا، آموخته‌های او به رشته تحریر درآمد و تریپی تاکا نام گرفت.

همه فرقه‌های اصلی بودیسم دوره‌هایی برای روزه دارند که معمولاً روزهای چهاردهم ماه و دیگر روزهای مقدس است. در آیین بودا، روزه به معنای خودداری از خوردن غذاهای جامد است، ولی استفاده از برخی مایعات مانعی ندارد. روزه بودائیان روشی برای پاک سازی است.

راهبان بودایی برای آزادسازی ذهن روزه می‌گیرند. بعضی از راهبان بودایی کشور تبت، برای کمک به رسیدن اهداف یوگا، نظیر انرژی درونی، روزه می‌گیرند.

روزه‌داری در اسلام

در تاریخ اسلام سابقه روزه به سال ششم هجری قمری می‌رسد. زمانی که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آْله و سلم پس از صلح حدیبیه، راهی مدینه شدو اعمال ماه رمضان و سپس شوال را به جا آورد. اسلام جایگاه خاصی برای عبادت روزه قائل است، در حدیثی از پیامبر صلی الله علیه و آْله و سلم یکی از ستون های محکمی که اسلام برآن استوار گردیده، روزه داری در ماه رمضان است و در جایی دیگر یکی از سه ساحت بهره‌برداری از اسلام را روزه می دانند.

به شهادت قرآن كریم، روزه بر پیروان ادیان آسمانی قبل از اسلام نیز واجب بوده است و تنها مسلمانان، مسیحیان و یهودیان نیستند كه روزه می‌گیرند، بلكه حتی آئین‌های غیرالهی نیز روزه و ریاضت‌های جسمی را برای تربیت جسم و روح پیروان خود ضروری می‌دانند.

در دین اسلام دستور و سفارش به گرفتن روزه واجب و مستحب در ایام خاص شده است. مردم مسلمان و به‌خصوص شیعیان علاوه بر ایام ماه مبارک رمضان که روزه‎‌داری در آن واجب است، در ماه‌ها و روزهای ویژه دیگر سال نیز به روزه‌داری مستحب اقدام می‌کنند.

«صوم» در لغت به معنای خودداری از عمل است البته در معنای آن این قید را اضافه كرده‌اند كه به معنای خودداری از كارهای مخصوصی است كه دل آدمی مشتاق آن باشد و اشتهای آن را داشته باشد. اما صوم در فرهنگ و شریعت دینی عبارت از خودداری و پرهیز از چیزهایی خاص در زمان معین است.

خداوند در قرآن می‌فرماید: «ای كسانی‌كه ایمان آورده‌اید بر شما روزه نوشته شد همانگونه كه بر امت‌های پیش از شما نیز نوشته شد» و علاوه بر قرآن کریم، كتاب‌های ادیان دیگر نیز همچون تورات، انجیل، زبور و صحف هم در ماه مبارک رمضان نازل شده‌اند.