کسی که روز دفن میشود،شب اول قبرش کی است؟

لَیلَةُ الدَّفن یا شب اول قبر نخستین شبی است که مرده را دفن کرده‌اند. در فرهنگ اسلامی از این شب و ویژگی‌ها و حوادث آن بسیار سخن رفته و بنابر روایات، شبی مهم برای شخص درگذشته است و مراحل مختلفی دارد. از جمله حوادث مهم این شب ورود فرشتگان مختلف بر میت، سوال و جواب و فشار قبر است. برخی اعمال مانند نماز لیلة الدفن می‌توانند به میت در پشت سر گذاشتن این حوادث کمک کنند. شب اول قبر برای مؤمنین زیبا و آرامش‌بخش و برای کافران و بدکاران بسیار سخت و وحشتناک است.

دیدار با “رومان” اولین فرشته پس از مرگ

“ملک رومان” نام اولین فرشته ای است که پس از دفن میت با او ملاقات می کند. امام سجاد(ع) در کتاب صحیفه سجادیه به این فرشته مقرب الهی درود فرستاده است.(وَ رُومَانَ فَتَّانِ الْقُبُورِ:رومان آزمایش کننده مردگان در گور)

فرشته رومان اعمال و کارهای فرد را جمع آوری کرده و دسته بندی می کند و بعد تشکیل پرونده می دهد، در حقیقت همان نامه اعمالی را تهیه می کند که در قیامت به دست انسان داده می شود. در روز قیامت طبق این نامه، اعمال و کردار انسان قضاوت خواهد شد. بنابراین این ملک رومان است که پس از بررسی اعمال به فرشتگان دیگر می گوید که چه رفتاری با میت داشته باشند، با او مدارا کنند و یا او را به سزای اعمالش برسانند. (عالم پس از مرگ، ص۲۷۴)

شب اول قبر، چه وقت است؟

یک اشتباهی که مردم در آن غوطه‌ورند؛ تصورشان درباره شب اول قبر است که تصور می‌کنند زمانی رخ می‌دهد که هوا تاریک می‌شود. در صورتی که در برزخ شب و روز به این حالت که در دنیا حاکم است، وجود ندارد؛ و منظور این نیست که اگر فردی را صبح دفن کنند حتما ۱۰ یا ۱۲ ساعت باید بگذرد تا شب شود؛ بلکه به محض دفن شدن، و خروج روح از جسم، شب اول قبر آغاز شده و فرشتگان بازپرس به سراغ میت می‌آیند. بنابر این سفارش شده که پس از دفن میت کنار قبر بنشینید و برایش قرآن و دعا بخوانید تا شرایط سخت میت به برکت قرآن و ادعیه راحت شود. برای آسان شدن شب اول، در حقش صدقه دهید و اگر قدرت صدقه دادن ندارید دو رکعت نماز وحشت بخوانید.

کسانی که در خاک دفن نمی‌شوند فشار قبر ندارند؟

سوالی مطرح می‌شود که آیا فشار قبر فقط برای کسانی است که در خاک دفن می‌شوند؟ برای اِعمال شب اول قبر به خاکسپاری متوفی نیاز نیست. هنگامی که روح از بدن جدا شود، میت وارد عالم برزخ می‌شود؛ بنابراین کسی که جسمش می‌سوزد یا در دریا غرق می‌شود هم شب اول قبر، عذاب قبر و سوال قبر خواهد داشت.

شیخ کلینی نقل می‌کند: در زمان امام صادق (علیه‌السلام) شخصی به دار مجازات آویخته شده بود. یونس بن عمار پس از مشاهده آن از امام پرسید آیا شخصی که اعدام شده نیز در معرض عذاب و فشار قبر قرار می‌گیرد؟ حضرت پاسخ دادند: بله. خداوند توانا به هوا فرمان می‌دهد که او را در فشار خود بگیرد.

پس هر کس به هر نوعی که بمیرد، اگر سزاوار فشار قبر باشد، این فشار بواسطه هوا، آب دریا، زمین و هر چیز دیگری بر او وارد می‌شود.

پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه به امام حسن مجتبی(ع)متوسل شوم؟” را نیز مطالعه بفرمایید.

آیات قرآنی که دلالت بر اتفاقات شب اول قبر دارند

آیات متعددی در این زمینه وجود دارند که به صورت عینی درباره شب اول قبر صحبت می کنند یا در معنی و تفسیر در ارتباط با آن می باشند.آیه ۱۰۰ سوره مومنون، آیه ۱۶۹ سوره آل عمران، آیه ۴۶ سوره مومن، آیات ۲۸-۲۹ و ۳۲ سوره نحل، آیه ۱۲۴ سوره طه و آیه ۲۷ سوره محمد که در آن خداوند می فرماید «حال انها چگونه خواهند بود هنگامی که فرشتگان مرگ بر صورت و پشت انان می زنند و جانشان را می گیرند» از جمله آیاتی است که دلالت بر وجود شب اول قبر دارند.

اعمال سفارش شده برای شب اول قبر

در اولین شب خاک سپاری، خیرات و اعمال صالحه بازماندگان، موجب کم شدن یا برداشته شدن عذاب قبر از انسان می شود. دعا و اعمال مناسب کمک به شب اول قبر اموات شامل موارد زیر می شود:

خواندن نماز وحشت

مستحب است در شب اول قبر، دو رکعت نماز وحشت برای میت بخوانند.

خواندن قرآن

خواندن آیات یس، الرحمن، توحید، صافات و… به منظور آرامش یافتن میت، توصیه می شود. با خواندن این آیات برای میت طلب آمرزش کنید. همچنین بالای سر مزار میت، ۷ مرتبه قدر بخوانید.

واندن آیات تبارک (الملک):

از امام صادق (ع) نقل شده است که آیات تبارک را بالای سر مزار میت بخوانند تا عذاب قبر از او برداشته شود. این سوره ناجی فرد در شب اول قبر است.

قرائت زیارت عاشورا:

پیش از غروب آفتاب، زیارت عاشورا بخوانید و ثوابش را نثار روح متوفی کنید.

دادن صدقه:

پیامبر (ص) توصیه می کنند که هر گاه به نیت میت صدقه بدهید، «هفتاد هزار فرشته آن صدقه را به قبر او حمل می کنند و بر دست هر کدام از فرشتگان طبقی است که به قبر او حمل می کنند و می گویند؛ سلام بر تو، این هدیه ای از سوی فلانی به توست. سپس قبرش نورانی می شود».

دعا کردن:

برای میت دعا کنید. بهتر است در پایان نماز یا خواندن آیات قرآن او را یاد کنید و برای او طلب مغفرت کنید.