چرا باید مرجع تقلید داشته باشیم؟
مرجع تقلید مجتهدی است که گروهی از شیعیان در مسائل فقهی بر اساس فتاوای او عمل می‌کنند و وجوهات شرعی را در اختیار او قرار می‌دهند. مرجعیت، بالاترین مقام مذهبی در بین شیعیان دوازده امامی است. این مقام، انتصابی نیست و معمولا شیعیان با پرس و جو از روحانیان و عالمان دینی، کسانی را که صاحب این صلاحیت باشند، شناسایی می‌کنند. مهم‌ترین شرط احراز این جایگاه، برتری علمی نسبت به سایر مجتهدان است. حالا چرا باید مرجع تقلید داشته باشیم؟
انتخاب مرجع چگونه است؟
مرجعیت یک مقام انتصابی نیست. کسی مرجع می‌شود که شیعیان او را به‌عنوان مرجع تقلید بپذیرند. در رساله‌های توضیح المسائل راه‌هایی برای شناخت مرجع تقلید معرفی شده است. این راه‌ها عبارتند از: علم شخصی، بینه شرعی (اینکه دو نفر کسی را به‌عنوان اعلم معرفی کنند)، شهرت به اعلمیت یا اینکه گروهی از عالمان، شخصی را معرفی کنند و از سخن ایشان برای مقلد علم حاصل شود.
وظایف مرجع تقلید چیست؟
مهم‌ترین کارکرد مرجعیت صدور فتوا برای مقلدان در امور دینی و مذهبی است. با این‌همه، جایگاه مرجعیت منحصر در فتوا نیست. معمولا مراجع جزو اساتید معروف و مشهور حوزه‌های علمیه محسوب می‌شوند و همچنین حوزه‌های علمیه با نظارت آنان اداره می‌شود.
چرا باید مرجع تقلید داشته باشیم؟
به طور کلی پرسیدن و تقلید کردن، قانون طبیعی و همیشگی آدم‌هاست. امور و موارد دینی هم از این قاعده مستثنا نیستند، یعنی همه مردم باید برای دانستن احکام دین به کارشناس‌های دینی مراجعه کنند و جواب پرسش‌هایشان را از آنها بگیرند. به همین دلیل است که انتخاب مرجع تقلید یکی از ضرورت‌های دوران نوجوانی و سن تکلیف است. تا نوجوان مکلف مرجعی داشته باشد که در موارد گوناگون دینی به او رجوع کرده و جواب ابهاماتش را از او جویا شود.
امام خمینی (رحمه الله) می فرمایند:
»مسلمان باید به اصول دین یقین داشته باشد و در احکام غیر ضروری دین باید یا مجتهد باشد که بتواند احکام را از روی دلیل به دست آورد، یا از مجتهد تقلید کند یعنی به دستور او رفتار نماید، یا از راه احتیاط طوری به وظیفه خود عمل نماید که یقین کند تکلیف خود را انجام داده است.»
مثلاً اگر عده ای از مجتهدین عملی را حرام می دانند و عده دیگری می گویند حرام نیست آن عمل را انجام ندهند، و اگر عملی را بعضی واجب و بعضی مستحب می دانند آن را به جا آورد، پس کسانی که مجتهد نیستند و نمی توانند به احتیاط عمل کنند واجب است از مجتهد تقلید نمایند.
نظر رهبری درباره اینکه چرا باید مرجع تقلید داشته باشیم؟
از باب حکم عقل به رجوع غیر متخصص به متخصص.
اجوبه الاستفتات آیت الله العظمی خامنه ای
چرا تقلید از مراجع واجب است؟
مراد از “تقلید”، مراجعه‌ی غیر متخصّص، در یک امر تخصّصى، به متخصص آن است. و مهم‌ترین دلیل بر لزوم تقلید در مسائل دینى، همین نکته عقلایى است که انسان غیر متخصّص باید در مسائل تخصّصى به متخصّص آن مراجعه نماید.
البته، آیات و روایات نیز به لزوم تقلید توجه کرده و بیان می‌دارند که: “فاسئلوا أهل الذکر إن کنتم لا تعلمون”؛ اگر چیزى را نمی‌دانید از عالمان سؤال کنید.
اما باید توجه داشت که تمام ادله‌ی لفظی تقلید به همان امر مقبول در نزد عقلا نظر دارد.
بنابراین، مراجع تقلید، متخصّصان در فقه هستند که توانایى بر استنباط احکام الهى از منابع شرعى را دارند و بر دیگران لازم است که در مسائل دینی به آنان رجوع کنند.
بـه دلیل اهـمیّت فوق العاده‌ی فقه و احکام شرعى، پیشوایان دین اسلام، پیروان خود را به فـراگـیـرى آن سـفـارش می‌کـردند و کسانى را که از این وظیفه‌ی خطیر سرباز زده و یا در امر فراگیرى احکام شرعى سهل‌انگارى می‌نمودند، مستحق عقوبت و سرزنش می‌دانستند.
امام باقر(ع) در مورد تقلید از مرجع تقلید می‌فرماید:
“اگر یکى از جوانان شیعه را نزدم بیاورند که تفقّه نمی‌کند، او را تأدیب می‌کنم”.
در شریعت اسلام، واجبات و محرماتی وجود دارد که خدای حکیم، آنها را برای سعادت دنیا و آخرت انسان تشریع کرده، و اگر انسان آنها را اطاعت نکند، نه به سعادت مطلوب می‌رسد و نه از عذاب سرپیچی از آنها در امان می‌ماند.
برای شناخت احکام شرعی، آگاهی‌های فراوانی – از جمله: فهم آیات و روایات، شناخت حدیث صحیح از غیر صحیح، کیفیت ترکیب و جمع روایات و آیات و ده‌ها مسئله‌ی دیگر لازم است که آموختن آنها، نیازمند سال‌ها تلاش جدی است.
پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه به امام کاظم(ع)متوسل بشوم؟” را نیز مطالعه بفرمایید.
انتخاب مرجع تقلید
دختران و پسران پس از رسیدن به سن بلوغ مرحله جدیدی از زندگی را تجربه می‌کنند، دستورات و وظایف دینی نیز با رسیدن به سن بلوغ الزامی می‌شود.
آیا نوجوان باید حتماً از مرجعی که پدر یا مادرش از او تقلید می‌کنند، رجوع کرده و تقلید کند و یا اینکه می‌تواند و حق دارد که مرجع دینی دیگری داشته باشد؟
پاسخ این پرسش را باید در آزادی‌هایی که در اسلام در نظر گرفته شده، جست‌وجو کرد. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: “لا اکراه فی الدین” به این معنا که در دین هیچ اکراه و اجباری وجود ندارد. پس در دین اسلام هر کسی حق دارد که هر مرجعی که شایسته دانست برای خود انتخاب کند و در امور دینی به او رجوع کند.
در واقع پدر و مادر نباید فرزند خود را مجبور کنند که حتماً از مرجع آنها تقلید کند. همین که مرجعی شرایط لازم مرجعیت را داشته و با این عنوان شناخته شده باشد، کفایت می‌کند. فراگیری احکام از نظر قرآن و سنت و از دیدگاه علما و مراجع دارای ضرورت و اهمیت خاصی است.
