دعای احتجاب از جمله دعاهای پرفضیلت و شریف می باشد که دارای خواص بسیاری است. از خواص دعای احتجاب رفع غم و اندوه، آمرزش گناهان، افزایش نور قلب و برآمدن حاجت است. از محتوای این دعای عظیم الشان پیداست که برای دفع خطر دشمنان و پناه به پروردگار نیز کارآمد خواهد بود.
سند دعای احتجاب چیست؟
با تحقیق و جست‌وجویی که در کتاب‌های روایی انجام گرفت؛ این دعا تنها در کتاب «بحار الأنوار» یافت شد که علامه مجلسی نیز منبع مشخصی برای آن ذکر نکرده و تنها به این عبارت بسنده کرده: (منقول من بعض المواضع) که نشان از فقدان این روایت در کتب اصلی روایی دارد. علاوه بر این، در این نقل ذکر نشد که این روایت از کدام یک از امامان(ع) نقل شده است؛ در نتیجه نمی‌توان آن‌را به امامی خاص -مانند امام علی(ع)- منسوب دانست.
اما محتوا و متن این روایت بیشتر از آیات قرآن بوده و در موارد غیر قرآنی نیز از محتوای مناسبی برخوردار بوده و از این لحاظ مشکلی ندارد، اما چگونگی ترتیب این آیات در حرز مورد نظر چندان واضح نیست.
ذکر این نکته نیز مناسب است که روایات دیگری نیز در زمینه حرز و احتجاب وجود دارد که علامه مجلسی آنها را در بابی به نام «الاحتجابات المرویة عن الرسول(ص) و الأئمة(ع)» قرار داده که شباهت‌هایی در معانی آنها وجود دارد.
خواص دعای احتجاب
سید بن طاووس در کتاب شریف مهج الدعوات از امیرالمؤمنین علیه السلام این دعا را با فضایل و فواید زیادی نقل میکند که رسول خدا صلی الله علیه و آله قسم یاد کردند که اگر کسی خدا را به اسماء موجود در این دعا بخواند دعایش مستجاب است و برای هر حاجتی از جمله آمرزش گناهان، رفع غم و اندوه و ظلم و تعدّی و کفایت از ظالمان، شفای مجنون و آسانی وضع حمل، رفع گرسنگی و تشنگی، و حفظ خانه از آتشسوزی، بسیار مؤثر است و…. دعای احتجاب از ادعیهای است که اولیا همتی تمام در خواندن آن داشتند.
شیخی که به دعای امام عصر (عج) به دنیا آمد
تفاوت دعای احتجاب با حرز احتجاب چیست؟
دعای اول
علامه محمد حسین حسینی در کتاب “مجرد”، این دعا را به مرحوم قاضی نسبت داده‌است. علامه حسینی در این‌باره گفته که سید هاشم حداد در زمان خوابیدن، دعای «اللهم یا من إحتجب بشعاع نوره…» را زمزمه کرده و به سبب اینکه از برخی دیگر از شاگردان مرحوم قاضی این دعا شنیده شده، احتمالاً دعا مربوط به مرحوم قاضی است. البته باید گفت که همین دعا با مقدار کمی تفاوت در متن، در کتاب مهج الدعوات نیز آمده‌است. سید بن طاووس در این کتاب، دعای احتجاب را به پیامبر گرامی اسلام منسوب دانسته و در این‌باره از پیامبر (ص) نقل کرده که به سلمان گفته اند: این ذکر را به هرکسی تعلیم نده، مگر به اهل بیت، اهل مسجد، همسایه‌ها و اهل شهر خود.
دعای دوم
در باور عموم مردم، حرزی که با عنوان “حرز احتجاب” شناخته می‌شود، منسوب به امام علی (ع) است. این حرز مجموعه‌ای از آیات قرآن و عبارت معنوی زیباست. درباره این حرز، باید گفت که سند چندان معتبری برای انتساب آن به امام علی (ع) وجود ندارد. یگانه منبعی که متن این حرز را ذکر کرده، کتاب “بحارالانوار” علامه مجلسی است؛ ولی متاسفانه علامه مجلسی نیز سند دقیقی برای انتساب این دعا به امام علی (ع) عنوان نکرده است.
متن و ترجمه دعای احتجاب
بسم الله الرحمن الرحیم
اللَّهُمَّ انّی اسْئَلُکَ یا مَنِ احْتَجَبَ بِشُعاعِ نُورِهِ عَنْ نَواظِرِ خَلْقِهِ
یا مَنْ تَسَرْبَلَ بِالْجَلالِ وَ الْکِبْرِیاءِ وَاشْتَهَرَ بِالتَّجَبُّرِ فی قُدْسِهِ
یا مَنْ تَعالی بِالْجَلالِ وَ الْکِبْرِیاءِ فی تَفَرُّدِ مَجْدِهِ
یا مَنِ انْقادَتِ الْاُمُورُ بِاَزِمَّتِها طَوعاً لِاَمْرِهِ
یا مَنْ قامَتِ السَّماواتُ وَ الْاَرَضُونَ مُجیباتٌ لِدَعْوَتِهِ
یا مَنْ زَیَّنَ السَّماءَ بِالنُّجُومِ الطّالِعَهِ وَ جَعَلَها هادِیَهً لِخَلْقِهِ
یا مَنْ اَنارَ الْقَمَرَ الْمُنیرَ فی سَوادِ اللَّیْلِ الْمُظْلِمِ بِلُطْفِهِ
یا مَنْ اَنارَ الشَّمْسَ الْمُنیرَهِ وَ جَعَلَها مَعاشا لِخَلْقِهِ وَ جَعَلَها مُفَرِّقَهً بَیْنَ اللَّیْلِ وَ النَّهار لِعَظَمَتِهِ
یا مَنْ اسْتَوجَبَ الشُّکْرَ بِنَشْرِ سَحائِبِ نِعَمِهِ
اسْئَلُکَ بِمَعاقِدِ الْعِزِّ مِنْ عَرْشِکَ وَ مُنْتَهَی الرَّحْمَهِ مِنْ کِتابِکَ وَ بِکُلِّ اِسْمٍ لَکَ هُوَ سَمَّیْتَ بِهِ نَفْسَکَ
اَوِ اسْتَاثَرْتَ بِهِ فی عِلْمِ الْغَیْبِ عِنْدَکَ وَ بِکُلِّ اِسْم هُوَ لَکَ
اَنْزَلْتَهُ فی کِتابِکَ اَوْ اَثْبَتَّهُ فی قُلُوب الصّافّین الْحافین حَوْلَ عَرْشِکَ
فَتَراجَعَتِ الْقُلُوبُ اِلیَ الصُّدُور عَن الْبَیانِ بِاِخْلاص الْوَحْدانِیَّهِ وَ تَحَقُّقِ الْفَردانِیَّهِ
مُقِرَّهً لَکَ بِالْعُبُودِیَّهِ وَ اِنَّکَ اَنْتَ اللهُ اَنْتَ اللهُ اَنْتَ اللهُ لا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ
وَ اَسْئَلُکَ بِالاَسْماءِ الَّتی تَجَلَّیْتَ بِها لِلْکَلیمِ عَلَی الْجَبَلِ الْعَظیمِ
فَلَمّا بَدا شُعاعَ نُورِ الْحُجُبِ مِنْ بَهاءِ الْعَظَمَهِ خَرَّتِ الْجِبالُ مُتَدَکْدِکَهً لِعَظَمَتِکَ وَجَلالِکَ وَ هَیْبَتِکَ
وَ خَوفًا مِنْ سَطْوَتِکَ راهِبَهً مِنْکَ فَلا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ فَلا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ فَلا اِلهَ اِلاّ اَنْتَ
وَ اَسْئَلُکَ بِالاسْمِ الَّذی فَتَقْتَ بِهِ رَتْقُ عَظیمِ جُفُونِ عُیُونِ النّاظِرینَ الّذی بِهِ تَدْبیرُ حِکْمَتِکَ وَ شَواهِدُ حُجَجِ اَنْبِیائِکَ
یَعْرِفُونَکَ بِفِطَنِ الْقُلُوب وَ اَنْتَ فی غَوامِضِ مَسِرّاتِ سَرائِرِ الْغُیُوبِ
اَسْئَلُکَ بِعِزَّهِ ذلِکَ الاسْمِ اَنْ تُصَلِّیَ علی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
وَ اَنْ تَصْرِفَ عَنّی وَ عَنْ اَهْلِ حُزانَتی وَ جَمیع الْمُومِنین وَ الْمُومِناتِ جَمیع الافاتِ وَ الْعاهاتِ وَ الاعْراضِ وَ الامْراضِ وَ الْخَطایا وَ الذُّنُوبِ وَ الشَّکِّ وَ الشِّرْکِ
وَ الْکُفْرِ وَ الشِّقاقِ وَ النِّفاقِ وَ الضَّلالَهِ وَ الْجَهْلِ وَ الْمَقْتِ وَ الْغَضَبِ وَ الْعُسْر وَ الضیقِ وَ فَسادِ وَالضَّمیرِ وَ حُلُولِ النِّقْمَهِ وَ شِماتَهِ الاْعَداءِ
وَغَلَبَهِ الرِّجالِ انَّکَ سَمیعُ الدُّعاءِ لَطیفٌ لِما تَشاءُ
وَ صَلِّ عَلی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ یا اَرْحَمَ الرّاحِمین و لا حَولَ وَ لا قُوَّهَ اِلاّ بِاللهِ الْعَلِیِّ الْعَظیم
متن و ترجمه حرز احتجاب
در این قسمت از مقاله، حرز منسوب به امام علی (ع) را همراه با ترجمه ذکر می‌کنیم:
بسم الله الرحمن الرحیم
احْتَجَبْتُ بِنُورِ وَجْهِ اللَّهِ الْقَدِیمِ الْکَامِلِ
وَ تَحَصَّنْتُ بِحِصْنِ اللَّهِ الْقَوِیِّ الشَّامِلِ
وَ رَمَیْتُ مَنْ بَغَى عَلَیَّ بِسَهْمِ اللَّهِ وَ سَیْفِهِ الْقَاتِلِ
اللَّهُمَّ یَا غَالِباً عَلَى أَمْرِهِ وَ یَا قَائِماً فَوْقَ خَلْقِهِ
وَ یَا حَائِلًا بَیْنَ الْمَرْءِ وَ قَلْبِهِ حُلْ بَیْنِی وَ بَیْنَ الشَّیْطَانِ
وَ نَزْغِهِ وَ بَیْنَ مَا لَا طَاقَةَ لِی بِهِ مِنْ أَحَدٍ مِنْ عِبَادِکَ
کُفَّ عَنِّی أَلْسِنَتَهُمْ وَ اغْلُلْ أَیْدِیَهُمْ وَ أَرْجُلَهُمْ وَ اجْعَلْ بَیْنِی وَ بَیْنَهُمْ سَدّاً مِنْ نُورِ عَظَمَتِکَ وَ حِجَاباً مِنْ قُدْرَتِکَ وَ جُنْداً مِنْ سُلْطَانِکَ
إِنَّکَ حَیٌّ قَادِرٌ اللَّهُمَّ اغْشُ عَنِّی أَبْصَارَ النَّاظِرِینَ حَتَّى أَرُدَّ الْمَوَارِدَ
وَ اغْشُ عَنِّی أَبْصَارَ النُّورِ وَ أَبْصَارَ الظُّلْمَةِ حَتَّى لَا أُبَالِیَ عَنْ أَبْصَارِهِمْ
“یَکادُ سَنا بَرْقِهِ یَذْهَبُ بِالْأَبْصارِ یُقَلِّبُ اللَّهُ اللَّیْلَ وَ النَّهارَ
إِنَّ فِی ذلِکَ لَعِبْرَةً لِأُولِی الْأَبْصارِ
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
کهیعص بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ
حم عسق کَماءٍ أَنْزَلْناهُ مِنَ السَّماءِ فَاخْتَلَطَ بِهِ نَباتُ الْأَرْضِ فَأَصْبَحَ هَشِیماً تَذْرُوهُ الرِّیاحُ
هُوَ اللَّهُ الَّذِی لا إِلهَ إِلَّا هُوَ عالِمُ الْغَیْبِ وَ الشَّهادَةِ هُوَ الرَّحْمنُ الرَّحِیمُ
یَوْمَ الْآزِفَةِ إِذِ الْقُلُوبُ لَدَى الْحَناجِرِ کاظِمِینَ ما لِلظَّالِمِینَ مِنْ حَمِیمٍ وَ لا شَفِیعٍ یُطاعُ
عَلِمَتْ نَفْسٌ ما أَحْضَرَتْ فَلا أُقْسِمُ بِالْخُنَّسِ الْجَوارِ الْکُنَّسِ
وَ اللَّیْلِ إِذا عَسْعَسَ وَ الصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ ص
وَ الْقُرْآنِ ذِی الذِّکْرِ بَلِ الَّذِینَ کَفَرُوا فِی عِزَّةٍ وَ شِقاقٍ
شَاهَتِ الْوُجُوهُ شَاهَتِ الْوُجُوهُ شَاهَتِ الْوُجُوهُ وَ عَمِیَتِ الْأَبْصَارُ وَ کَلَّتِ الْأَلْسُنُ
اللَّهُمَّ اجْعَلْ خَیْرَهُمْ بَیْنَ عَیْنَیْهِمْ وَ شَرَّهُمْ تَحْتَ قَدَمَیْهِمْ وَ خَاتَمَ سُلَیْمَانَ بَیْنَ أَکْتَافِهِمْ
فَسَیَکْفِیکَهُمُ اللَّهُ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ أَجْمَعِینَ.
