زرشک چه خواصی دارد؟

*این مطلب در بهمن ماه ۱۴۰۱ بروزرسانی شده است. 

همینک در مجله آنلاین فارسی ها با مطلب”زرشک چه خواصی دارد؟” در خدمت شما کاربران گرامی هستیم .

معرفی گیاه زرشک

زرشك درختچه ای است دارای ساقه ای خاردار كه ارتفاع آن تا ۴ متر نیز می رسد. چوب این درخت قهو ه ای ، قرمز و یا زردرنگ می باشد. برگ های آن بیضی شكل با دندانه های اره ای و گل های آن خوشه ای و زردرنگ است.شاخه های زرشك تیغ زیادی دارد. میوه ی زرشك قرمز رنگ، گوشتی، بیضی شكل و دارای طعمی ترش است.

زرشک (Berberis vulgaris) بوته ای بومی اروپا، شمال آفریقا است که اکنون در بسیاری از مناطق آمریکای شمالی به صورت وحشی رشد می کند. توت های زرشک به طور سنتی برای تهیه مربا و ژله استفاده می شود. اما این گیاه همچنین به عنوان یک داروی عامیانه برای اختلالات گوارشی از جمله یبوست، اسهال، سوء هاضمه، سوزش سر دل و از دست دادن اشتها سابقه طولانی دارد.

به طور سنتی تصور می شد که جریان صفرا را افزایش می دهد، به همین دلیل از آن برای مشکلات کبد و کیسه صفرا استفاده می شد. همچنین به صورت موضعی برای درمان بیماری های پوستی مانند اگزما، پسوریازیس، آکنه و زخم های جزئی استفاده می شود.

خواص زرشک

۱-زرشک، قند خون را پایین می‌آورد

با توجه به طعم ترش زرشک، سخت نیست اگر حدس بزنیم احتمالاً می‌تواند در پایین آوردن قند خون، نقش مثبتی ایفا کند. حالا اگر بدانیم که مطالعات نشان می‌دهد ماده‌ای به نام بربرین در ترکیب زرشک وجود دارد که می‌تواند میزان قند خون افراد را تحت کنترل در بیاورد، بر آسودگی خیال‌مان افزوده خواهد شد. تحقیقات نشان داده که بربرین موجود در زرشک، می‌تواند حساسیت به انسولین را در بیماران دیابتی افزایش بدهد و به این ترتیب باعث کاهش قند خون بیماران دیابتی گردد.

به نظر می رسد بربرین سطح قند خون را در افراد مبتلا به دیابت کمی کاهش می دهد. نتایج یک مطالعه مقدماتی بر روی ۸۴ بیمار منتشر شده در سال ۲۰۰۸ نشان می دهد که مصرف ۵۰۰ میلی گرم بربرین دو تا سه بار در روز به مدت حداکثر سه ماه ممکن است قند خون را به همان اندازه متفورمین، داروی خط اول دیابت نوع ۲، کنترل کند.

۲-خواص زرشک برای کبد چرب

فارغ از این‌که کبد چرب به دلیل چاقی روی داده و یا کم‌تحرکی و یا حتی مصرف داروهای آسیب‌زننده به کبد، می‌توان از زرشک برای رفع این چربی بیماری‌زا از کبد استفاده کرد و سلامتی را به این عضو مهم و حیاتی بدن بازگرداند. وقتی کبد چرب می‌شود یعنی میزان سموم انباشته‌شده در این عضو بدن، خیلی بیشتر از میزان قابل تحملش شده و این عضو حیاتی قادر نیست عملکرد صحیح خودش را داشته باشد. در نتیجه به مرور، سموم بدن هم دفع نمی‌شود و در خون و اعضا باقی می‌ماند. با مصرف زرشک و آب زرشک، می‌توان به خوبی از کبد و بدن سم‌زدایی کرد و به وضعیت مناسب جسمی دست یافت.

۳-بهبود سوء‌هاضمه

برای کمک به درمان سوء‌هاضمه مصرف اَشکال مایع زرشک مانند آب‌زرشک یا چای زرشک به بیماران توصیه می‌شود. برای بهبود سوء‌هاضمه توصیه می‌شود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه قبل از مصرف وعده‌ی غذایی از زرشک استفاده کنید.

۴-کمک به سلامت قلب

براساس مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۵ صورت گرفت آلکالوئید فعال زرشک (بربرین) با ایجاد واکنشی بیوشیمیایی در قلب می‌تواند به بهبود فیبریلاسیون دهلیزی کمک بکند. براساس این مطالعه بربرین می‌تواند مانند یک واسطه‌ی ضدآریتمی در بدن عمل بکند. بااین‌حال اثبات قطعی فواید بربرین در بهبود فیبریلاسیون دهلیزی و فلوتر دهلیزی نیازمند آزمون‌های بالینی بیشتر در انسان‌هاست.

۵-کاهش کلسترول بالا

شواهد اولیه وجود دارد که بربرین می تواند به کاهش سطح کلسترول در افراد مبتلا به کلسترول بالا کمک کند. به نظر می رسد مصرف ۵۰۰ میلی گرم بربرین دو بار در روز به مدت سه ماه باعث کاهش کلسترول تام، LDL یا کلسترول “بد” و سطح تری گلیسیرید در افراد مبتلا به کلسترول بالا می شود.

در یک کارآزمایی بالینی دیگر، ۶۳ بیمار مبتلا به کلسترول بالا به طور تصادفی به سه گروه تقسیم شدند. با ترکیبی از بربرین و سیمواستاتین. نویسندگان کاهش ۲۴ درصدی سطح LDL را در افرادی که تحت درمان با بربرین قرار گرفتند، کاهش ۱۴ درصدی در افرادی که با سیمواستاتین درمان شده بودند و کاهش ۳۲ درصدی در گروهی که با هر دو سیمواستاتین و بربرین درمان شدند، گزارش کردند.

۶-سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS)

تحقیقات نشان می دهد که بربرین می تواند قند خون را کاهش دهد، سطح کلسترول و تری گلیسیرید را بهبود بخشد، سطح تستوسترون را کاهش دهد و نسبت دور کمر به باسن را در زنان مبتلا به PCOS، یک اختلال هورمونی رایج در زنان در سنین باروری، کاهش دهد. داروی متفورمین برای جلوگیری از ابتلا به دیابت تجویز می شود (در زنان مبتلا به PCOS نشان داده شده است که سطوح بالاتر انسولین در مقایسه با زنان هم وزن بدون این بیماری دارند). برخی تحقیقات نشان می دهد که بربرین می تواند سطوح قند خون را مشابه متفورمین کاهش دهد، اما به نظر می رسد بربرین سطح کلسترول را بهتر از دارو بهبود می بخشد.

بربرین همچنین ممکن است باروری را بهبود بخشد. در یک مطالعه آزمایشی، به ۹۸ زن بدون تخمک گذاری مبتلا به PCOS بربرین داده شد (خونریزی بدون تخمک گذاری نوعی خونریزی غیرطبیعی رحمی است). مطالعه دیگری منتشر شده در Clinical Endocrinology نشان داد که زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک که به طور تصادفی برای مصرف بربرین انتخاب شده بودند، نرخ حاملگی بیشتری نسبت به متفورمین یا دارونما داشتند و عوارض جانبی کمتری در ۱۲ هفته قبل از درمان IVF داشتند.

۷-درمان اسهال با زرشک

یکی از شناخته شده ترین کاربردهای زرشک به عنوان گیاهی برای درمان اسهال و اسهال خونی بود و تحقیقات برای این منظور حداقل به اواسط قرن بیستم باز می گردد. در یک مطالعه منتشر شده در مجله بیماری های عفونی، افراد مبتلا به اسهال ناشی از E. coli که یک دوز ۴۰۰ میلی گرمی بربرین مصرف کردند، ۴۸ درصد کاهش حجم مدفوع را در طول هشت ساعت پس از درمان نسبت به گروه دارونما تجربه کردند. گروه بربرین همچنین به طور قابل توجهی احتمال بیشتری داشت که اسهال را ظرف ۲۴ ساعت پس از درمان متوقف کنند. با این حال، طبق NMCD، شواهد کافی برای ارزیابی اثربخشی بربرین برای اسهال وجود ندارد.

۸-کاهش فشار خون بالا

مصرف ۰٫۹ گرم بربرین در روز همراه با داروی کاهش دهنده فشار خون آملودیپین، فشار خون سیستولیک (عدد بالا) و فشار خون دیاستولیک (عدد پایین) را بهتر از مصرف آملودیپین به تنهایی در افراد مبتلا به فشار خون بالا کاهش می دهد.

خواص برگ زرشك

– آب آوردگی بدن را برطرف می كند.

– اسهال های مزمن را درمان می كند.

– برگ زرشك دارای مقدر زیادی ویتامین سی می باشد، بنابراین در درمان بیماری اسكوربوت مفید است.

– جویدن برگ زرشك، باعث محكم شدن لثه و دندان می شود.

– در موقع آنژین و گلودرد، دم كرده برگ زرشك را غرغره كنید.

جوشانده زرشك :

مقدار ۱۰ تا ۲۰ گرم پوست ریشه یا ساقه و یا میوه زرشك را در یك لیتر آب ریخته و آن را به جوش آورید. سپس آن را از روی اجاق بردارید و بگذارید برای مدت ۱۰ دقیقه بماند. این جوشانده را صاف كرده و با شكر یا عسل شیرین كنید.مقدار مصرف روزانه آن سه فنجان، در فاصله بین غذاهاست.

دم كرده زرشك :

مقدار ۴۰ گرم زرشك را در یك لیتر آب جوش ریخته و بگذارید مدت ۱۰ دقیقه بماند. سپس آن را با شكر یا عسل مخلوط كنید.مقدار مصرف آن سه فنجان در روز و در فاصله بین غذاهاست.

مضرات :

در دوزهای زیاد، زرشک ممکن است باعث استفراغ، اسهال، تشنج و افت خطرناک فشار خون، ضربان قلب و تنفس شود. داروهای فشار، داروهای دیابت، دیورتیک ها (قرص های آب)، آنتی بیوتیک ها و آنتی هیستامین ها. زرشک ممکن است اثربخشی این داروها و سایر داروها را کاهش یا افزایش دهد. به عنوان مثال، یک مطالعه منتشر شده در مجله اروپایی فارماکولوژی نشان داد که بربرین مقدار داروی سیکلوسپورین A را در بیماران پیوند کلیه افزایش می دهد.