اعتکاف یعنی چی؟چه چیزهایی اعتکاف را باطل میکند؟

اعتکاف یعنی چی؟

اعتکاف یعنی اقامت کردن و ماندن در جایی و ملازم بودن با چیزی است، ولی در شرع اسلام، اقامت در مکانی مقدس به منظور تقرب جستن به خداوند متعال است. اعتکاف مخصوص دین اسلام نیست، بلکه در ادیان الاهی دیگر وجود داشته و در اسلام نیز استمرار یافته است.

 معنای لغوی اعتکاف

اعتکاف، مصدر باب افتعال از ریشه «ع- ک- ف» به معنای محبوس‌کردن و روی‌آوردن به چیزی است.

 راغب گوید: اعتکاف به معنای روی‌آوردن و ملازمت با چیزی، همراه با تعظیم آن است.

معتکف کیست؟

به توقّف سه روز یا بیشتر در مسجد به قصد قربت و با شرایط مخصوص، اعتکاف، و به شخص به جاآورنده اعتکاف، معتکف گویند.

اعتکاف از چه زمانی بوده است؟

از برخی آیات قرآن بر می‌آید که این عبادت در ادیان توحیدی پیشین نیز مطرح بوده و پیامبران الهی و موحدان گاه برای راز و نیاز با خداوند، مدتی از زندگی و جامعه دوری می‌گزیدند و به مسجدالحرام یا معابد دیگر پناه می‌بردند و مدتی خود را برای عبادت با خدا و راز و نیاز با او محبوس می‌کردند.

اعتکاف پیامبر (ص)

از اینکه پیامبر اکرم(ص) پیش از هجرت در مسجد الحرام اعتکاف کرده باشد اطلاعی در دست نیست، ولی در مدینه نخست در دهه اول رمضان، سال بعد در دهه دوم، و پس از آن در دهه سوم در مسجد معتکف می‌شدند و برای آن حضرت چادری در مسجد برپا می‌شد.

امروزه در مسجد النبی در سوی شرقی ستون توبه استوانه ای به نام سریر (تخت) قرار دارد که نخستین ستون از سوی قبله و پیوسته به دیواره غربی حجره پیامبر (ص) است وجه نامگذاری این ستون به سریر (تخت) از آن رو است که پیامبر (ص) در روزهای اعتکاف، تختخواب یا بستر خود را (که از برگ و چوب نخل یا حصیر بود) کنار آن جای می‌داد و به اعتکاف می‌پرداخت و هنگام استراحت بر آن می‌آرمید.

جنگ بدر در ماه رمضان اتفاق افتاد و پیامبر اسلام در آن سال نتوانست اعتکاف برود، به همین جهت، ایشان در سال بعد، بیست روز از ماه رمضان را معتکف شد؛ ده روز برای همان سال و ده روز قضای سال پیش. در منابع روایی از اعتکاف امامان شیعه گزارش‌هایی نقل شده است.

بهترین زمان اعتکاف دهه آخر ماه مبارک رمضان، و ایام البیض ماه رجب

اعتکاف در دهه آخر ماه رمضان، با آماده سازی انسان برای درک لیلة القدر و بهره برداری از فیض این شب گران قدر، بی ارتباط نیست. در کشور ما اکنون اعتکاف در سه روز از ماه رجب بیش از اعتکاف در دهه پایانی ماه رمضان رواج دارد.

و این سه روز از چند نظر حائز اهمیت است:

اول آن که ماه رجب، ماه حرام است و از روایات استفاده می شود که اعتکاف در ماه های حرام، نسبت به دیگر ماه ها از فضیلت بیشتری برخوردار است.

ثانیا: روزه در ماه رجب دارای فضیلتی خاص است، زیرا ماه رجب ماه بزرگی است که مردم حتی در جاهلیت نیز حرمت آن را پاس می داشتند. اسلام نیز بر احترام و منزلت آن افزود.ظاهراً چنین رفتار و باوری نسبت به ماه رجب از دیگر ادیان الاهی در میان مردم به جای مانده بود.

اعتکاف با عزلت های صوفیانه متفاوت است

هدف از اعتکاف، جدایی چند روزه از تلاش های دنیوی و معیشتی، برای به یاد آوردن معاد و هدف آفرینش و سپس جدی کردن عزم برای تلاش خالصانه برای خدا و خدمت به خلق اوست؛ یعنی اعتکاف نوعی آمادگی برای تلاش و کوشش اجتماعی (البته در مسیر رضایت الهی) است، در حالی که عزلت های صوفیانه چنین اهدافی ندارد؛ از این رو گاه حالت دائمی پیدا می کند و هدف متعالی در آن منظور نمی شود.

        پیشنهاد می کنیم مقاله “چگونه به امام کاظم(ع)متوسل بشوم؟” را نیز مطالعه بفرمایید.      

چه چیزهایی اعتکاف را باطل میکند؟

روزه نبودن

طبق فقه امامیه، روزه از ارکان اعتکاف است و فرد در ایام اعتكاف باید روزه بگیرد؛ بنابراین، كسی كه نمی‌تواند روزه بگیرد، مانند، مسافر، مریض و زن حایض یا نفساء و كسی كه عمداً روزه نگیرد، اعتكافش صحیح نیست. با توجه به اینکه روزه‌گرفتن در روزهای عید فطر و عید قربان حرام است، اعتکاف در این روزها یا دو روز قبل از عید به طوری كه روز سوم آن عید باشد صحیح نیست. لازم نیست روزه مخصوص اعتكاف باشد، بلكه هر روزه‌ای مانند روزه قضا یا نذری کافی است.

خارج شدن از مسجد

در مدت اعتکاف، خروج از مسجد تنها در حد پرداختن به اموری خاص جایز است. مصالح عامی همچون اقامه نماز جمعه، تشییع جنازه، اقامه شهادت و عیادت بیمار، و یا رفع نیازهای شخصی چون تهیه خوراک لازم و قضای حاجت از مصادیق این موارد شمرده شده است. در موارد مجاز نیز معتکف نباید در جایی بنشیند و تا حدی که ممکن است نباید در سایه راه برود.

محرمات

در اعتکاف چند چیز از جمله مباشرت جنسی حتی در حد بوسیدن همسر، استفاده از عطر، مشاجره و جدال درباره امور دنیوی و نیز خرید و فروش، مگر برای رفع حاجت بر شخص معتکف حرام می‌شود. ارتکاب برخی از محرمات علاوه بر باطل کردن اعتکاف موجب کفاره نیز می‌گردد.كفّاره اعتكاف بنابر اقوى همانند كفّاره ماه رمضان است يعنى گرفتن شصت روز روزه ، و يا سیر کردن شصت فقير . ولى احتیاط مستحب آن است كه همچون كفّاره ظهار عمل كند