این مطلب در آبان ماه ۱۴۰۱ به روز رسانی شده است.
نور، بیست و چهارمین سوره قرآن است که مدنی و ۶۴ آیه دارد.
تعداد آیات: ۶۴
تعداد کلمات: ۱۳۱۸
تعداد حروف: ۵۷۵۵
ترتیب نزول: ۱۰۲
محل نزول: مدینه منوره
معانی نام سوره: این سوره با کلمه الله شروع شده و خدا را نور آسمان و زمین معرفی میکند.
موضوعات مطرح شده:
بیشتر به تشریح و قانونگذاری پرداخته – حد زنا و لزوم اجرا – نهی شدید و موکد از اشاعه فحشاء – اصل سنخیت توازن و تناسب – مسائل حجاب – عفاف و نکاح – مالکیت و قدرت مطلقه الهی.
فضیلت قرائت و خواص سوره نور
در فضیلت سوره نور از پیامبر گرامی اسلام روایت شده:
هر که سوره نور را قرائت نماید خداوند به تعداد تمام مردان و زنان مؤمن در گذشته و در آینده به او ده حسنه عنایت می کند.
درباره یاد دادن سوره نور به اعضای خانواده از پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده:
یکی از حقوق دختر بر پدر آن است که سوره نور را به او تعلیم دهد.
امام علی علیه السلام نیز در این باره فرمودند:
سوره نور را به زنانتان بیاموزید که در آن موعظه ها و پندهای نیکویی است.
از امام جعفر صادق علیه السلام نقل شده است:
مال ها و نیروهای جنسی خود را با تلاوت سوره نور محافظت کنید و زنانتان را با این سوره حفظ کنید، زیرا هر کس بر قرائت این سوره به صورت روزانه یا شبانه مداومت ورزد، هیچ یک از اهل خانه اش مرتکب زنا نخواهد شد و پس از مرگش هفتاد هزار فرشته الهی او را تا قبرش تشییع می کنند و برای او دعا و استغفار می کنند تا او را در قبرش کنند.
پیشنهاد می کنیم مقاله “شأن نزول سوره الرحمن چیست؟” را نیز مطالعه بفرمایید.
آثار و برکات سوره نور
۱) راهی برای جلوگیری از احتلام
از پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله نقل شده است: اگر فردی سوره نور را نوشته و در تشک خواب که بر روی آن می خوابد، قرار دهد تا وقتی که این نوشته در آن وجود دارد، دچار احتلام نمی شود و اگر آن را نوشته و با آب زمزم شسته و بنوشد، قدرت جماع از او زایل می شود.
۲) درمان حیوان بیمار
مرحوم کفعمی در مصباح خود آورده است: اگر سوره نور را در طشت بنویسند و ان را با آب بشویند و حیوان بیمار از آن بنوشد و کمی از آن آب بر حیوان بپاشند بهبود می یابد.
۳) بازگشت فراری
برای بازگشت شخص فراری آیه ۴۰ این سوره را بخواند.
۴) درمان ضعف چشم
اگر آیه ۳۵ سوره نور را بنویسند و بشویند و از آن آب در چشم کشند تاریکی و ضعف او از بین برود.
سبب نزول سوره نور چیست؟
خود سوره نور دارای شأن نزول نیست؛ اما آیات ۶- ۹ و ۱۱- ۱۶ و ۳۰- ۳۱ از سوره نور، دارای شأن نزول است.
شأن نزول آیات ۶ – ۹ از سوره نور:
در شأن نزول این آیات از ابن عباس چنین نقل شده که سعد بن عباده (بزرگ انصار) (و یا عاصم بن عدی) گفت: یا رسول اللَّه! اگر مردى وارد خانه شد و فاسقى را در کنار همسر خود دید چه کند؟ اگر فریاد بزند، شلاق مىخورد، چون یک نفر است و شاهد هم ندارد. اگر سکوت کند، غیرتش اجازه نمىدهد. اگر به دنبال یافتن شاهد برود، کار زنا تمام مىشود. در این میان شخصى به نام «هلال بن امیه» با اضطراب وارد شد و به پیامبر (ص) عرض کرد: زنم را با مردى در حال زنا دیدم، به خدا سوگند راست مىگویم.
پیامبر (ص) ناراحت شد. اصحاب آن حضرت نیز هیجان زده شدند که این مرد، هم ناموسش را در چنین حالى دیده است و هم شلاق خواهد خورد، زیرا شاهدى ندارد تا سخن خود را ثابت کند. در این موقع آیات ۶ – ۹ از سوره نور بر پیامبر (ص) نازل شد و راه حل دقیقى به مسلمانان ارائه داد.
شأن نزول آیات ۱۱- ۱۶ از سوره نور:
مشهور مفسّرین در شأن نزول این آیات چنین گفته اند:
پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم ) در هر سفرى با قید قرعه یکى از همسرانش را همراه خود مىبرد. در جنگ «بنى مصطلق» عایشه را برد. وقتى که نبرد پایان یافت و مردم به مدینه باز مىگشتند، عایشه براى تطهیر و یا یافتن دانههاى گردنبند گمشدهاش از قافله عقب ماند. یکى از اصحاب که او نیز از قافله دور مانده بود، عایشه را به لشکر رساند. بعضى افراد به عایشه و آن صحابى، تهمت ناروا زدند. این اتهام به گوش مردم رسید، پیامبر ناراحت شد و عایشه به خانه پدر رفت و گریه کرد تا آن که این آیات نازل شد.
آیات مشهور سوره نور
علاوه بر آیه ۳۵ که به آیه نور معروف است در آیات ۱۱ تا ۲۶ سوره نور ماجرای افک بیان شده است.
افک به چیزی گفته میشود که نسبت به حالت طبیعی و اصلیاش دگرگون شده باشد. به دروغ و تهمت هم که به نوعی سخن را از حقیقت منحرف میکنند افک گفته میشود. ماجرا مربوط به تهمت زدن به یکی از مسلمانان است و در این آیات این مسئله را سرزنش میکند و تهمت زنندگان را به عذابی بزرگ تهدید میکند.
بر اساس این آیات مشخص است که این تهمت به یکی از مسلمانان مشهور یا اعضای خانواده پیامبر (ص) زده شده است که احتمال میرود یکی از دو فرد زیر مدنظر این آیات باشند:
تهمت بعضی منافقان به عایشه بعد از بازگشت از غزوه بنی مصطلق
تهمت عایشه به ماریه قبطیه
آیاتی که به این ماجرا پرداختهاند به این شرح هستند:
در حقیقت کسانى که آن بهتان [داستان افک] را [در میان] آوردند، دستهای از شما بودند آن [تهمت] را شرى براى خود تصور مکنید؛ بلکه براى شما در آن مصلحتى [بوده] است. براى هر مردى از آنان [که در این کار دست داشته] همان گناهى است که مرتکب شده است و آن کس از ایشان که قسمت عمده آن را به گردن گرفته است عذابى سخت خواهد داشت (۱۱)
چرا هنگامى که آن [بهتان] را شنیدید مردان و زنان مؤمن گمان نیک به خود نبردند و نگفتند این بهتانى آشکار است (۱۲)
چرا چهار گواه بر [صحت] آن [بهتان] نیاوردند پس، چون گواهان [لازم] را نیاوردهاند ایناناند که نزد خدا دروغگویانند (۱۳)
و اگر فضل خدا و رحمتش در دنیا و آخرت بر شما نبود قطعاً به [سزاى] آنچه در آن به دخالت پرداختید به شما عذابى بزرگ میرسید (۱۴)
آنگاه که آن [بهتان] را از زبان یکدیگر میگرفتید و با زبانهای خود چیزى را که بدان علم نداشتید میگفتید و میپنداشتید که کارى سهل و ساده است با اینکه آن [امر] نزد خدا بس بزرگ بود (۱۵)
و [گر نه] چرا وقتى آن را شنیدید نگفتید براى ما سزاوار نیست که در این [موضوع] سخن گوییم [خداوندا] تو منزهى این بهتانى بزرگ است (۱۶)
خدا اندرزتان میدهد که هیچگاه دیگر مثل آن را اگر مؤمنید تکرار نکنید (۱۷)
و خدا براى شما آیات [خود] را بیان میکند و خدا داناى سنجیده کار است (۱۸)
کسانى که دوست دارند که زشتکاری در میان آنان که ایمان آوردهاند شیوع پیدا کند براى آنان در دنیا و آخرت عذابى پردرد خواهد بود و خدا [ست که] میداند و شما نمیدانید (۱۹)
و اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود و اینکه خدا رئوف و مهربان است [مجازات سختى در انتظارتان بود] (۲۰)
اى کسانى که ایمان آوردهاید پاى از پى گامهای شیطان منهید و هر کس پاى بر جاى گامهای شیطان نهد [بداند که] او به زشتکاری و ناپسند وامیدارد و اگر فضل خدا و رحمتش بر شما نبود هرگز هیچکس از شما پاک نمیشد ولى [این] خداست که هر کس را بخواهد پاک میگرداند و خدا [ست که] شنواى داناست (۲۱)
و سرمایهداران و فراخدولتان شما نباید از دادن [مال] به خویشاوندان و تهیدستان و مهاجران راه خدا دریغ ورزند و باید عفو کنند و گذشت نمایند مگر دوست ندارید که خدا بر شما ببخشاید و خدا آمرزنده مهربان است (۲۲)
بیگمان کسانى که به زنان پاکدامن بیخبر [از همه جا] و با ایمان نسبت زنا میدهند در دنیا و آخرت لعنت شدهاند و براى آنها عذابى سخت خواهد بود (۲۳)
در روزى که زبان و دستها و پاهایشان بر ضد آنان براى آنچه انجام میدادند شهادت میدهند (۲۴)
آن روز خدا جزاى شایسته آنان را به طور کامل میدهد و خواهند دانست که خدا همان حقیقت آشکار است (۲۵)