
نخستین زائر اربعین چه کسی بود؟
*این مطلب در شهریورماه ۱۴۰۲ بروزرسانی شده است.
همینک در مجله آنلاین فارسی ها با مطلب”نخستین زائر اربعین چه کسی بود؟” در خدمت شما کاربران گرامی هستیم .
زیارت اربعین، زیارت امام حسین(ع) در روز اربعین است. امام حسن عسکری(ع) زیارت اربعین را از نشانههای مؤمن شمرده است از اینرو شیعیان توجه ویژهای به آن دارند.حالا با هم ببینیم نخستین فردی که در روز اربعین به زیارت امام حسین(ع) رفت چه کسی بود؟
شیعیان عراق معمولاً در روز اربعین خود را برای زیارت امام حسین(ع) به کربلا میرسانند. آنان با پای پیاده از شهرهای خود راهی کربلا میشوند و با پیوستن زائران از دیگر کشورها راهپيمایی اربعین را که از بزرگترین اجتماعات در جهان است، برگزار میکنند.اما امسال به دلیل همه گیری کرونا این زیارت به شکل گسترده انجام نخواهد شد.
نخستین زائر اربعین چه کسی بود؟
بسیاری از ما شنیدهایم، جابربن عبدالله انصاری صحابی رسول خدا(ص) که از مدینه به قصد زیارت قبر اباعبدالله الحسین(ع) و یاران فداکارش حرکت کرده بود، بیستم ماه صفر به کربلا رسید و اول کسی بود که امام(ع) را زیارت کرد. این روز مصادف با چهلمین روز واقعه عاشورا و شهادت اباعبدالله الحسین(ع) و اصحاب و نزدیکانش بود که دلیرانه تسلیم شهادت شدند.
وقتی خبر شهادت امام حسین(ع) و یاران بزرگوارش به مدینه رسید، جابر که از دو چشم نابینا بود مدینه را به قصد زیارت کربلا ترک کرد.
در این سفر شخصیتی دانشمند و مفسری بزرگ به نام «سَعدبن جُناده» همراه جابر بود.
پس از وارد شدن به کربلا در رود فُرات غسل کردند و به کنار مرقد مطهر امام حسین(ع) رفتند و آن حضرت را با زیارتی به نام زیارت اربعین زیارت کردند.
از جابر بهعنوان کسی که سنت زیارت اربعین را تأسیس نموده یاد میشود، آگاهیها از وی به همین حد محدود است، بلکه اغلب او را پیرمردی فرتوت و نابینا فرض کرده و از جایگاه رفیعش بیخبریم.
عطیه عوفی به همراه جابر، نخستین زائران امام حسین(ع) در بیستم صفر سال ۶۱ هجری، هم¬زمان با اربعین شهیدان کربلا هستند و نام این دو همواره همراه با زیارت اربعین برده می¬شود.
شرح حال و زندگی نامه عطیه
عطیه فرزند «سعد بن جناده عوفی» است که بین سال های ۳۶ تا ۴۰ هجری (بنابر اختلاف نقل ها) در شهر کوفه دیده به جهان گشود. طبق بعضی نقل ها چون در کوفه بزرگ شد، او را «کوفی» نامیده اند؛ ولی تولد او در کوفه نبوده است؛ زیرا پدرش «سعد بن جناده» اهل کوفه نبود. سعد از قبیله «ابن جدیل» و از نخستین اهالی شهر ییلاقی طائف در حجاز بود که اسلام آورد.
جناده از راویان مشهوری است که روایات بسیاری نقل کرده است. وی پس از وفات پیامبر گرامی اسلام’ از یاران امام علی(ع) شد و در جنگ ها در رکاب آن حضرت بود و روایات بسیاری در این باره از او نقل شده است.
جابر بن عبدالله کیست؟
جابر بن عبدالله انصاری از چهرههای مشهور صحابه و درعرصه فقه و حدیث، تفسیر قرآن کریم و مهمتر از همه، سیره نگاری از شخصیتهای حائز اهمیت بسیار است.
امتیازاتی که جابر دارد حاکی از پیشگامی و نقش مؤثر وی نسبت به سایر سیرهگویان و سیرهنویسان است. او با حضور فعال در حوادث دوران رسالت و توفیق تعلیم دانش در عرصههای مختلف از پنج امام معصوم(ع) بهطور مستقیم، از جایگاه ممتازی برخوردار و علاوه بر صحابه، بر بسیاری از تابعین نیز تقدم دارد. او در بسیاری از غزوات و سرایا شرکت فعال داشته و گزارش آنها را انعکاس داده است.
رسول خدا(ص) در یکی از غزوات (ظاهراً مریسیع) برای جابر بیست و پنج بار طلب آمرزش نموده و درخواست کاغذ و قلم در آخرین لحظات عمر پیامبر(ص) به نقل از جابر گزارش شده است.
پس از وفات پیامبر(ص) وی در کنار امیرالمؤمینن علی(ع) بود و ابن قدامه او را در شمار سلمان، مقداد، ابوذر و عمار و کسانی قرار داده است که پس از پیامبر(ص) به حقانیت علی(ع) معتقد بودند. در جنگ یرموک، قادسیه، دمشق و مصر نیز حضور داشت و مصریان حدود ده حدیث از او نقل کردهاند. زمانی که مصریان معترض در اطراف مدینه اردو زده بودند، عثمان، جابر را برای مذاکره با آنان فرستاد و پس از گفتوگو توانست به طور موقت صلح ایجاد کند.
شیخ طوسی او را در شمار اصحاب پیامبر(ص)، امیرالمؤمنین(ع)، امام حسن(ع)، امام حسین(ع)، امام سجاد(ع) و امام باقر(ع) نام برده است. همچنین کشّی روایات زیادی در مدح جابر آورده که نشان از جایگاه رفیع او دارد.
از اخبار بر میآید که جابر مانند سلمان با رسول خدا(ص) و اهل بیت(ع) مراوده بسیار نزدیک داشته است به طوری که رسول خدا(ص) او را نیز از اهل بیت(ع) شمرده و میزان دوستی و دشمنی با خدا قرار داده است و او را همراه خود به خانه حضرت فاطمه(س) میبرد. جابر در جنگ های جمل، صفین و نهروان در کنار علی(ع) حضور داشت و از وی روایات زیادی در فضائل علی(ع) وارد شده است.

زیارت اربعین با پای پیاده
در ایام اربعین یکی از زیباترین شاهراههای عالم، مسیر نجف اشرف به کربلای معلی است که زائران بسیاری این طریق را عمودبهعمود پای پیاده ره میپویند و برخی پای برهنه مشق عشق میکنند. این سنّت حسنه از دیرباز در میان شیعیان مرسوم و معمول بوده و امامان برای چنین زیارتی و چنین زوّاری اثرات و مواهب بسیاری ذکر کردهاند. با توجه به اینکه قبر مطهّر امیرالمؤمنین (علیهالسّلام) در زمان امام صادق (علیهالسّلام)، یعنی بعد از سرنگونی بنیامیه، افشا شدقاعدتاً طریق و جادهای که رهنمای زائران باشد وجود نداشت.
از طرف دیگر خوف و تهدید جانی برای زائران علوی و حسینی همواره امری محتمل بود، بهویژه زائران حسینی که در ادوار گوناگون هم مضجع شریف مورد حملات حکام مختلف از هارون عباسی تا متوکل قرار میگرفته و هم زائران با تهدیدهای شدید جانی و ناموسی مواجه بودند. با توجّه به این دو نکته زیارت این دو امام همام آن هم به صورت پای پیاده همراه با مخاطرات فراوانی بود، لذا دربارهی زیارت امیرالمؤمنین بطور پیاده فرمودند به هرگام یک حج و عمره و در برگشت هم به هرگام دو حج و عمره برای زائر ثبت میشود.
فوائد و اثراتی که در اخبار اهلبیت(علیهمالسّلام) برای زائر پیادهی اباعبدالله ذکر شده بسیار است که به برخی از آنها اشاره میشود:
۱- به هرگام حسنهای برای زائر نوشته میشود.
۲- در هرگام گناهی از گناهانش محو و پاک میشود.
۳- وقتی به حائر حسینی رسید، خدا او را در زمرهی نجاتیافتگان ماندگار و پیروزمندانِ به آرزو رسیده مینویسد.
۴- پس از زیارت از جملهی رستگاران قرار خواهد گرفت.
۵- رسول خدا(صلّیاللهعلیهوآله) بر او سلام و پیام میفرستد.
۶- از قول رسول خدا (صلّیاللهعلیهوآله) به او وعده داد میشود که کارت را از نو شروع کن که همهی گناهان گذشتهات آمرزیده شد.
۷- در نخستین گام گناهانش آمرزیده میشود.
۸- به ازاء هر قدم که بر میدارد پاک و پاکتر می شود.
۹- خداوند او را خطاب قرار میدهد و با او مناجات میکند.
۱۰- دعا، درخواست و حاجت او از جانب خدا برآورده میشود.
۱۱- به ازاء هر گامی که بر میدارد و میگذارد ثواب آزادی یک برده از فزندان اسماعیل نبی برایش نوشته میشود.
۱۲- به ازاء هر گام هزار درجه بر او افزوده میشود و بالا میرود.
۱۳- وقتی به کربلا رسید خدا دو فرشته را موکل زائر پیاده میکند تا اگر سخن خیری گفت برایش بنویسند و حرفهای دیگری که میزند نوشته نمیشود.
۱۴- موقع بازگشت از زیارت، فرشتگان با او وداع میکنند.
۱۵- او در میان حزب خدا و حزب رسول خدا و حزب اهلبیت رسول خدا قرار میگیرد.
۱۶- نه آتش دوزخ را به چشم میبیند و نه آتش طمعی به سوزاندن او خواهد داشت.
روز رستاخیز همهی محشر آرزو دارند که از زائران حسین (علیهالسّلام) باشند و زائران اباعبدالله بر سر سفرههای نور نشسته و از کرامات خدا متنعماند.
متن زیارت اربعین حسینی
چهل روز از واقعه عاشورا میگذرد، جابر بن عبدالله انصاری اولین زائر اربعین حسین علیهالسلام؛ این یار صدیق رسول خاتم صلی الله علیه وآله وسلم به بزرگداشت حماسه حسینی میپردازد؛ آری اربعین حسینی نقطه آغازی است برای تزریق خون حسین(ع) در کالبد جامعه اسلامی، نقطه آغازی که به قیام نهمین فرزند حسین منتهی میشود.
برای ۲۰ صفر و اربعین حسینی اعمالی مستحبی چون زیارت امام حسین علیهالسلام تاکید شده است، چنان که امام حسن عسکری علیهالسلام یکی از ۵ علامت مختص شیعه را زیارت اباعبدالله الحسین علیهالسلام در روز اربعین توصیف میکند، هر چند برای کسانی که توانایی سفر به کربلا را ندارند، خواندن زیارت اربعین که توسط امام صادق علیهالسلام در کتاب «التهذیب» شیخ طوسی آمده است، توصیه شده است.
حکایت های ناب از زیارت عاشورا
متن کامل زیارت اربعین به عربی
اَلسَّلامُ عَلى وَلِىِّ اللَّهِ وَحَبیبِهِ اَلسَّلامُ عَلى خَلیلِ اللَّهِ وَنَجیبِهِ اَلسَّلامُ عَلى صَفِىِّ اللَّهِ وَابْنِ صَفِیِّهِ
اَلسَّلامُ عَلىَ الْحُسَیْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهیدِ اَلسَّلامُ على اَسیرِ الْکُرُباتِ وَقَتیلِ الْعَبَراتِ اَللّهُمَّ اِنّى اَشْهَدُ
اَنَّهُ وَلِیُّکَ وَابْنُ وَلِیِّکَ وَصَفِیُّکَ وَابْنُ صَفِیِّکَ الْفاَّئِزُ بِکَرامَتِکَ اَکْرَمْتَهُ بِالشَّهادَهِ وَحَبَوْتَهُ بِالسَّعادَهِ وَاَجْتَبَیْتَهُ
بِطیبِ الْوِلادَهِ وَ جَعَلْتَهُ سَیِّداً مِنَ السّادَهِ وَقآئِداً مِنَ الْقادَهِ وَذآئِداً مِنْ الْذادَهِ وَاَعْطَیْتَهُ مَواریثَ الاْنْبِیاَّءِ
وَجَعَلْتَهُ حُجَّهً عَلى خَلْقِکَ مِنَ الاْوْصِیاَّءِ فَاَعْذَرَ فىِ الدُّعآءِ وَمَنَحَ النُّصْحَ وَبَذَلَ مُهْجَتَهُ فیکَ لِیَسْتَنْقِذَ
عِبادَکَ مِنَ الْجَهالَهِ وَحَیْرَهِ الضَّلالَهِ وَقَدْ تَوازَرَ عَلَیْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْیا وَباعَ حَظَّهُ بِالاْرْذَلِ الاْدْنى وَشَرى
آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الاْوْکَسِ وَتَغَطْرَسَ وَتَرَدّى فى هَواهُ وَاَسْخَطَکَ وَاَسْخَطَ نَبِیَّکَ وَاَطاعَ مِنْ عِبادِکَ اَهْلَ
الشِّقاقِ وَالنِّفاقِ وَحَمَلَهَ الاَوْزارِ الْمُسْتَوْجِبینَ النّارَ فَجاهَدَهُمْ فیکَ صابِراً مُحْتَسِباً حَتّى سُفِکَ فى
طاعَتِکَ دَمُهُ وَاسْتُبیحَ حَریمُهُ اَللّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبیلاً وَعَذِّبْهُمْ عَذاباً اَلیماً اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ رَسُولِ
اللَّهِ اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یَابْنَ سَیِّدِ الاْوْصِیاَّءِ اَشْهَدُ اَنَّکَ اَمینُ اللهِ وَابْنُ اَمینِهِ عِشْتَ سَعیداً وَمَضَیْتَ حَمیداً
وَمُتَّ فَقیداً مَظْلُوماً شَهیداً وَاَشْهَدُ اَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ ما وَعَدَکَ وَمُهْلِکٌ مَنْ خَذَلَکَ وَمُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَکَ
وَاَشْهَدُ اَنَّکَ وَفَیْتَ بِعَهْدِاللهِ وَجاهَدْتَ فى سَبیلِهِ حَتّى اَتیکَ الْیَقینُ فَلَعَنَ اللهُ مَنْ قَتَلَکَ وَلَعَنَ اللهُ مَنْ
ظَلَمَکَ وَلَعَنَ اللَّهُ اُمَّهً سَمِعَتْ بِذلِکَ فَرَضِیَتْ بِهِ اَللّهُمَّ اِنّى اُشْهِدُکَ اَنّى وَلِىُّ لِمَنْ والاهُ وَعَدُوُّ لِمَنْ
عاداهُ بِاَبى اَنْتَ وَاُمّى یَابْنَ رَسُولِ اللَّهِ اَشْهَدُ اَنَّکَ کُنْتَ نُوراً فىِ الاَصْلابِ الشّامِخَهِ وَالاْرْحامِ الْمُطَهَّرَهِ
لَمْ تُنَجِّسْکَ الْجاهِلِیَّهُ بِاَنْجاسِها وَلَمْ تُلْبِسْکَ الْمُدْلَهِمّاتُ مِنْ ثِیابِها وَاَشْهَدُ اَنَّکَ مِنْ دَعاَّئِمِ الدّینِ
وَاَرْکانِ الْمُسْلِمینَ وَمَعْقِلِ الْمُؤْمِنینَ وَاَشْهَدُ اَنَّکَ الاْمامُ الْبَرُّ التَّقِىُّ الرَّضِىُّ الزَّکِىُّ الْهادِى الْمَهْدِىُّ
وَاَشْهَدُ اَنَّ الاْئِمَّهَ مِنْ وُلْدِکَ کَلِمَهُ التَّقْوى وَاَعْلامُ الْهُدى وَالْعُرْوَهُ الْوُثْقى وَالْحُجَّهُ على اَهْلِ الدُّنْیا
وَاَشْهَدُ اَنّى بِکُمْ مُؤْمِنٌ وَبِاِیابِکُمْ مُوقِنٌ بِشَرایِعِ دینى وَخَواتیمِ عَمَلى وَقَلْبى لِقَلْبِکُمْ سِلْمٌ وَاَمْرى
لاِمْرِکُمْ مُتَّبِعٌ وَنُصْرَتى لَکُمْ مُعَدَّهٌ حَتّى یَاْذَنَ اللَّهُ لَکُمْ فَمَعَکُمْ مَعَکُمْ لامَعَ عَدُوِّکُمْ صَلَواتُ اللهِ عَلَیْکُمْ
وَعلى اَرْواحِکُمْ وَاَجْسادِکُمْ وَشاهِدِکُمْ وَغاَّئِبِکُمْ وَظاهِرِکُمْ وَباطِنِکُمْ آمینَ رَبَّ الْعالَمینَ.
ترجمه فارسی زیارت اربعین
سلام بر ولی خدا و دوست او سلام بر خلیل خدا و بنده نجیب او سلام بر بنده برگزیده خدا و فرزند برگزیده اش سلام بر حسین مظلوم و شهید سلام بر آن بزرگواری که به گرفتاریها اسیر بود و کشته اشک روان گردید؛خدایا من براستی گواهی دهم که آن حضرت ولی (و نماینده) تو و فرزند ولی تو بود و برگزیده ات و فرزند برگزیده ات بود که کامیاب شد.
به بزرگداشت تو، گرامیش کردی بوسیله شهادت و مخصوصش داشتی به سعادت و برگزیدی او را به پاکزادی و قرارش دادی یکی از آقایان (بزرگ) و از رهروان پیشرو و یکی از کسانی که از حق دفاع کردند.
و میراث های پیامبران را به او دادی و از اوصیایی که حجت تو بر خلقت هستند قرارش دادی او نیز در دعوت مردم جای عذر و بهانه ای (برای کسی) نگذارد و بی دریغ خیرخواهی کرد و جان خود را در راه تو داد؛تا برهاند بندگانت را از (گرداب) جهالت و نادانی و سرگردانی (در وادی ) گمراهی و چنان شد که همدست شدند بر علیه آن حضرت کسانی که دنیا فریبشان داد و فروختند بهره (کامل و سعادت خود را) به بهای پست ناچیزی و بداد آخرتش را در مقابل بهایی اندک و بی مقدار و بزرگی کردند.
و خود را در چاه هوا و هوس سرنگون کردند، و تو و پیامبرت را به خشم آوردند و پیروی کردند از میان بندگانت آنانی را که اهل دو دستگی و نفاق بودند و کسانی را که بارهای سنگین گناه بدوش می کشیدند و بدین جهت مستوجب دوزخ گشته بودند آن حضرت (که چنان دید) با شکیبایی و پاداش جویی با آنها جهاد کرد تا خونش در راه پیروی تو ریخت و حریم مقدسش شکسته شد.
خدایا آنان را لعنت کن به لعنتی و بال دار و عذابشان کن به عذابی دردناک سلام بر تو ای فرزند رسول خدا سلام بر تو ای فرزند آقای اوصیاء گواهی دهم که براستی تو امانتدار خدا و فرزند امانت دار اویی سعادتمند زیستی و ستوده از دنیا رفتی و گمگشته و ستمدیده و شهید درگذشتی.
و نیز گواهی دهم که خدا براستی وفا کند بدان وعده ای که به تو داده و به هلاکت رساند هرکه را که دست از یاریت برداشت و عذاب کند کسی که تو را کشت و گواهم دهم که تو به خوبی وفا کردی به عهد خدا و جهاد کردی در راه او تا مرگت فرا رسید.
خدا لعنت کند کسی که تو را کشت و خدا لعنت کند کسی که به تو ستم کرد و خدا لعنت کند مردمی که شنیدند جریان کشتن و ستم تو را و بدان راضی بودند خدایا من تو را گواه می گیرم که من دوست دارم هر که او را دوست دارد و دشمنم با هر که او را دشمن دارد. پدرم و مادرم به فدایت ای فرزند رسول خدا گواهی دهم که تو براستی نوری بودی در پشت پدرانی بلند مرتبه و رحم هایی پاکیزه که آلوده ات نکرد اوضاع زمان جاهلیت به آلودگیهایش و در برت نکرد از لباس های چرکینش.
و گواهی دهم که براستی تو از پایه های دین و ستون های محکم مسلمانان و پناهگاه مردمان با ایمانی و گواهی دهم که تو براستی پیشوای نیکوکار با تقوا و پسندیده و پاکیزه و راهنمای راه یافته ای و گواهی دهم که همانا امامان از فرزندانت روح و حقیقت تقوی و نشانه های هدایت و رشته های محکم (حق و فضیلت) و حجت هایی بر مردم دنیا هستند. و گواهی دهم که من به شما ایمان دارم و به بازگشتتان یقین دارم با قوانین دینم و عواقب کردارم و دلم تسلیم دل شما است و کارم پیرو کار شما است و یاریم برایتان آماده است تا آنکه خدا در ظهورتان اجازه دهد.
پس با شمایم نه با دشمنان شما، درودهای خدا بر شما و بر روان های شما و پیکرهایتان و حاضرتان و غائبتان و آشکارتان و نهانتان آمین ای پروردگار جهانیان. پس دو رکعت نماز می کنی و دعا می کنی به آنچه می خواهی و برمی گردی.