معرفی بهترین کتاب ها درباره قیام امام حسین (ع)
دوباره محرم آمد و مثل هر سال پرچم عزا و ماتم در جای جای ایران اسلامی عزیزمان برافراشته شده است. داغ امام حسین (ع) و یاران باوفایش تا ابد در دل تاریخ ثبت شده است و این داغ هیچ وقت کهنه نخواهد شد. در کنار رفتن به هیئت و دسته های عزاداری و اقامه عزا بر سیدالشهدا چه خوب است که شما مخاطب عزیز با ارتقای آگاهی خود از منابع معتبر تاریخی درباره این رخداد عظیم ، این عزاداری ها را با بصیرت بیشتری انجام دهید. در این مقاله قصد داریم به شما خواننده محترم بهترین کتاب ها را که در حوزه قیام امام حسین (ع) و حوادث کربلا نوشته شده است را معرفی کنیم. از همه شما خوبان در این ماه عزیز التماس دعای ویژه داریم.
بهترین کتاب ها درباره قیام امام حسین (ع)
کتاب آه
گفت و گو ها و نامه های تبادل شده میان شخصیت های دخیل در حادثه کربلای حسینی ۶۱ هجری قمری به تلاش یاسین حجازی در «کتاب آه» منتشر شده است.
«کتاب آه» حاصل بازخوانی و ویرایش مقتل «نفس المهموم» است. کتابی که اغلب نقل های صحیح مقاتل و کتب تاریخ را در خود گرد آورده و جزءجزء حادثه شهادت حسین بن علی(ع) را از ۶ ماه پیش تر تا روز حادثه عاشورای حسینی ثبت کرده است. «نفس المهموم» بیش از ۵۰ سال پیش به فارسی ترجمه شده است.
«نفس المهموم» نوشته شیخ عباس قمی است که به او لقب «خاتم المحدثین» داده اند. حجت الاسلام و المسلمین حاج شیخ عباس قمی، از محدثان پرکار قرن چهاردهم هجری است که در سال ۱۲۹۴ ه .ق در قم دیده به جهان گشود. پدرش محمدرضا، کاسبی متدین و آگاه به احکام اسلام بود؛ چنانکه مردم برای آگاهی از فروع فقه و وظایف مذهبی خویش به ایشان رجوع می کردند.
در مقدمه این کتاب آمده است:
“کتاب هایی که برای ارایه یک تصویر یا چند خط از یک نامه، کلی سلسله اسناد و توضیح و تحلیل و تعلیقه برای خواننده ردیف می کنند، هم به او اجازه نمی دهند کولاژ خود را خودش کامل کند و هم بعضی وقت ها حوصله اش را سر می برد که تا ته بخواندشان و از روی صفحاتی نخوانده نپرد. این طوری هاست که تا بوده کتاب های این چنینی قیافه های خشک و جدی داشته اند و مفروض خوانندگان این بوده که وصالی سخت و کند و دیر می دهند و نا خودآگاه ترسیده اند از این که سراغشان بروند. این شاید برجسته ترین دلیل ناشناخته ماندن کتاب هایی نظیر «نفس الهموم» است. “
حجازی می نویسد:
“من در این بازخوانی، خط حادثه را پررنگ کردم و به ترتیب و توالی وقوع حادثه ها دقت کردم و و گشتم آدم هایی را که اسمشان در اول حادثه یک چیز بود و در اثنای حادثه یک چیز و در انتها یک چیز دیگر، یکی کردم و نقل های پراکنده در جای جای کتاب را تجمیع کردم و رد نقل هایی را که با هم نمی خوانند، در کتاب های دیگر گرفتم تا نقل معقول تر و مشهودتر را بیاورم و تاریخ ها را همخوان کردم.”
کتاب سقای آب و ادب؛ نگاهی نو به عباس بن علی
در این کتاب اتفاقاتی را مشاهده می‌کنیم که هر بار از دید شخصیت‌ها و وقایع گوناگون بیان می‌شود. یک فصل عباس، عباس علی‌ست، یک فصل عباس ام‌البنین، فصل دیگر عباس عباس، فصل چهارم عباس سکینه و دیگر عباس مواسات، عباس زینب، عباس ادب، عباس حسین، عباس فرشتگان، عباس فاطمه… تا اینگونه از علی تا فاطمه همه از عباس بگویند.
کسانی که با قلم «سید مهدی شجاعی» آشنایی دارند خوب می‌دانند که تفاوت نوشته‌هایش در زاویه دید او نسبت به اتفاق‌هایی است که بارها و بارها شنیده‌ایم؛ اما آنگونه که شجاعی می‌گوید به آن نیاندیشیده‌ایم. زبان ادبی، خلاقیت در مضمون‌پردازی، استفاده از برداشت‌های مناسب تاریخی و… از ویژگی‌هایی است که تقریباً در همة مجموعه‌های شجاعی دیده می‌شود و «سقای آب و ادب» نیز از آن مستثنا نیست.
کتاب ارزشمند فتح خون جزء بهترین کتاب ها درباره قیام امام حسین (ع)
سیدمرتضی آوینی روایت فتح را که ساخت و شب‌های جمعه از تلویزیون پخش می‌شد، خیلی‌ها او را نمی‌شناختند. گرچه در بین اهالی سینما و روشنفکران (به اعتبار گذشته‌اش) سرشناس بود، اما در میان توده مردم، ناشناس بود. روایت فتح، نریشن‌هایی داشت که با صدای آسمانی آقا مرتضی خوانده می‌شد.
نریشن‌ها را هم خودش می‌نوشت. بی‌دلیل «سیدشهیدان اهل قلم» نشده است. با همان نگاه که نریشن‌های روایت فتح را نوشته، کتاب عاشورایی «فتح خون» را نوشته و همان جوش و خروش در لابه‌لای صفحات کتاب موج می‌زند. «فتح خون» با شهادت شهیدآوینی ناتمام می‌ماند. فتح خون روایت تاویلی از «کل یوم عاشورا و کل ارض کربلا» است.
کتاب شامل دو بخش توصیفی و تحلیلی است. بخش اول شرح آنچه از رجب‌المرجب تا محرم‌الحرام سال ۶۱ هجری قمری است. این بخش بیشتر اهمیت ادبی دارد، اما بخش دوم از زبان راوی است که تحلیل می‌کند هرکس را عاشورایی است…. این بخش بی‌شک از خواندنی‌ترین مطالبی است که در باب کربلا به رشته تحریر در آمده است. راوی: قافله عشق در سفر تاریخ است و این تفسیری است بر آنچه فرموده‌اند: کل یوم عاشورا و کل ارضٍ کربلا… این سخنی است که پشت شیطان را می‌لرزاند و یاران حق را به فیضان دائم رحمت او امیدوار می‌سازد…. و تو،ای آن که در سال شصت‌ویکم هجری قمری هنوز در ذخایر تقدیر نهفته بوده‌ای و اکنون، در این دوران جاهلیت ثانی و عصر توبه بشریت، پای به سیاره زمین نهاده‌ای، نومید مشو، که تو را نیز عاشورایی است و کربلایی که تشنه خون توست و انتظار می‌کشد تا تو زنجیر خاک از پای اراده‌ات بگشایی و از خود و دلبستگی‌هایش هجرت کنی و به کهف حَصینِ لازمان و لامکان ولایت ملحق شوی و فراتر از زمان و مکان، خود را به قافله سال شصت‌ویکم هجری قمری برسانی و در رکاب امام عشق به شهادت رسی….
الرحیل! الرحیل! اکنون بنگر حیرت میان عقل و عشق را! اکنون بنگر حیرت عقل و جرأت عشق را! بگذار عاقلان ما را به ماندن بخوانند… راحلان طریق عشق می‌دانند که ماندن نیز در رفتن است. جاودانه ماندن در جوار رفیق اعلی و این اوست که ما را کشکشانه به خویش می‌خواند… راوی: عقل می‌گوید بمان و عشق می‌گوید برو و این هر دو، عقل و عشق را، خداوند آفریده است تا وجود انسان در حیرت میان عقل و عشق معنا شود، اگرچه عقل نیز اگر پیوند خویش را با چشمه خورشید نَبُرد، عشق را در راهی که می‌رود، تصدیق خواهد کرد؛ آنجا دیگر میان عقل و عشق فاصله‌ای نیست.
کتاب در کربلا چه گذشت؟
شیعیان شیخ عباس قمی را با مفاتیح الجنان می‌شناسند، اما حق او بر گردن شیعه بیش از اینهاست. شیخ عباس، مقتلی مفصل‌تر از لهوف به یادگار گذاشته با نام «نفس‌المهموم» که نامش برگرفته از حدیث امام صادق (ع) است که فرمود: «نَفَسُ المَهمومِ لِظُلمِنا تَسبیحٌ وَ همُّه لَنا عِبادَةٌ وَ کِتمانُ سِرّنا جِهادُ فی سَبیلِ الله» ترجمه: نَفَس کسی که به خاطر مظلومیت ما اندوهگین شود تسبیح است، اندوه بر ما عبادت است و کتمان و پوشاندن راز ما جهاد در راه خداست. نفس‌المهموم از لهوف مفصل‌تر و از همین روی به لحاظ تاریخ‌شناسانه دقیق‌تر است.
آغازش همانند لهوف با ولادت امام است، اما پایانش با قیام مختار خاتمه یافته. باب اول، حاوی دو فصل است فضایل امام حسین (ع) و همچنین ثواب گریستن در عزای امام حسین و لعن قاتلان وی. باب دوم، حاوی رخداد‌هایی است که بعد از بیعت کردن مردم با یزید بن‌معاویه تا شهادت امام حسین (ع) اتفاق افتاده است.
این باب مفصل‌ترین باب کتاب و در ۲۰ فصل تنظیم شده است. باب سوم، حاوی وقایع بعد از شهادت امام حسین (ع) است. باب چهارم، حاوی رویداد‌های پس از شهادت امام حسین (ع)، مانند گریستن آسمان، ناله فرشتگان و گریستن جنیان است. باب پنجم، درباره فرزندان و زنان امام و فضیلت زیارت آنها و همچنین ستم حاکمان ظالم در تخریب بارگاه حسینی است در خاتمه کتاب، قیام توابین و قیام مختار شرح داده شده است.
سخن علما درباره مجلس عزای امام حسین(ع)
کتاب حسین از زبان حسین؛ زندگی با امام حسین
احتمالا اسم کتاب علی از زبان علی را شنیده‌اید یا خود کتاب را خوانده‌اید. کتابی بدیع به قلم حجت الاسلام محمدیان از نشر معارف.
نویسنده در کتاب زندگانی حضرت علی علیه السلام را با استناد به روایات مختلف و سخنان امام، از زاویه دید حضرت علی علیه اسلام روایت می‌کنند. همین نکته این کتاب را بسیار جذاب و متفاوت از کتاب‌های دیگر در این موضوع کرده و تا الان هم با استقبال گسترده مخاطبان مواجه شده.
این بار استاد محمدیان با همین سبک و روش، و در کتاب حسین از زبان حسین به روایت زندگی امام حسین علیه السلام پرداخته.
کتاب در هشت فصل، زندگی امام حسین علیه السلام می‌پردازد:
- دوران رسول خدا
- دوران امیر المومنین
- دوران امام حسن
- دوران امامت
- آغاز مبارزه آشکار با حکومت اموی
- ازمکه تا کربلا
- و تو چه میدانی کربلا چیست
- پس از شهادت امام حسین علیه السلام
این کتاب بیشتر برای قشر میانسال توصیه می‌شود و ممکن است جوان و نوجوانان از آن استقبالی نکنند.
بهترین کتاب ها درباره قیام امام حسین (ع) مانند کتاب حماسه حسینی
برای رسیدن به درک درست از این حادثه‌ی تاریخی و تاثیرگذار نیاز است تا بررسی‌های دقیق و جامعی در اختیار مردم قرار گیرد. مجموعه کتاب حماسه حسینی از استاد شهید مرتضی مطهری یکی از گرانبهاترین آثاری است که می‌تواند مخاطب را به درک و شناخت درستی از عاشورای حسینی برساند.
فصل‌های جلد اول کتاب «حماسه حسینی»، «تحریفات در واقعه‌ی تاریخى کربلا»، «ماهیت قیام حسینى»، «تحلیل واقعه عاشورا»، «شعارهای عاشورا»، «عنصر امر به معروف و نهى از منکر در نهضت حسینى» و «عنصر تبلیغ در نهضت حسینى» نام دارند.
کتاب پدر، عشق و پسر
کتاب پدر، عشق و پسر نوشته سید مهدی شجاعی ،فرازهایی از زندگی حضرت علی اکبر بن الحسین علیه السلام به تصویر کشیده می شود. وقایع از زاویه ی اول شخص و از زبان اسب آن حضرت «عقاب» روایت می شود و مخاطب راوی در داستان، لیلی بنت ابی مرّه مادر گرامی حضرت علی اکبر (ع) است. فصول کتاب با عنوان «مجلس» نامگذاری شده و داستان متشکل از ده است که در هر مجلس، عقاب با زبانی عاطفی و دلنشین، صحنه ای از زندگی حضرت علی اکبر (ع) را روایت می کند و مجالس پایانی، به شهادت حضرتش در کربلا اختصاص دارد.
گفتنی است که هر برش از زندگی حضرت که در مجالس ده گانه نمایانده می شود، در انتهای هر مجلس به گونه ای به واقعه ی کربلا مربوط و منتسب می شود و بدین ترتیب، تمام مجالس رنگ عاشورایی خود را حفظ می کند. داستان از چگونگی رسیدن عقاب به حضرت علی اکبر (ع) شروع می شود و مجلس دوم تصویری از ولادت آن حضرت ارائه می دهد. مجالس بعدی به ماجراهای پیشنهاد امان از سوی سپاه عمر سعد به حضرت، سقایت ایشان برای اهل خیام قبل از حضرت عباس، صحنه های پوشاندن لباس رزم و راهی کردنشان به میدان توسط امام و … در انتهای کتاب، منابعی که نکات تاریخی از آنها استخراج و در متن داستان پرورانده شده، آمده است.
لهوف یکی از بهترین کتاب ها درباره قیام امام حسین (ع)
در میان مقاتل، لهوف سید بن‌طاووس، از معتبرترین‌ها و البته موجزترین‌هاست و ترجمه سیداحمد فهری را می‌توان روان‌ترین برگردان آن به زبان فارسی دانست. وی واژه «لهوف» را به آه سوزان ترجمه کرده است. لهوف را نمی‌توان یک اثر تاریخی دانست و اگر کسی بخواهد به‌عنوان یک کتاب تاریخی به این منبع مراجعه کند با پرسش‌های بسیاری مواجه می‌شود.
به‌طور مثال بخش‌هایی از اتفاقاتی که در زندگی امام حسین (ع) افتاده به دلیل همان مختصر بودن کتاب مطرح نشده است. سید بن‌طاووس، کتاب را با نگاهی عرفانی نگاشته و از همین رو است که عنوان هر بخش را «مسلک» نامیده است. مسلک اول را با حوادث قبل از ماجرای عاشورا؛ ولادت امام حسین (ع) و مراسم ولادت او؛ تعبیر خواب ام‌الفضل و گریه شدید پیامبر (ص) بر امام مولود آغاز کرده است و در مسلک‌های بعد زمانه پس از شهادت امام حسن، حج و سخنرانی امام حسین در مکه… و نهایتا آنچه در روز عاشورا در کربلا بر امام و اهل بیت او رفت را مسلک‌به‌مسلک آورده است و در پایان نیز تدفین اجساد مطهر شهدای کربلا را شرح داده است. لهوف اینجا به پایان می‌رسد و ما می‌مانیم و آنچه بر خواهر بهترین برادر رفته است. الشام… الشام… الشام.
